دهدارو | خرید آنلاین از داروخانه به سادگی هر چه تمام
از سال 2009 تا به حال، 12 نوامبر مصادف با 21 آبان هرسال، به نام روز جهانی ذات الریه یا پنومونی (pneumonia) نامگذاری شده است. ذات الریه بزرگترین قاتل عفونی بزرگسالان و کودکان است که تنها در سال 2019 جان 2.5 میلیون نفر، از جمله 672000 کودک را گرفته است.
مرگ و میر ناشی از عفونت کووید-19 که به ذات الریه منجر شده است، در سال 2020 دو میلیون نفر دیگر به این آمار خواهد افزود و مجموع را به بیش از چهار میلیون نفر خواهد رساند. هیچ عفونت دیگری چنین آمار مرگ و میری را در جهان ایجاد نمی‌کند.
امسال، روز جهانی ذات الریه، در 12 نوامبر 2021، در جریان COP 26، کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد برگزار
این یک لحظه حیاتی برای گرد هم آوردن جامعه سلامت و کیفیت آب و هوا برای مقابله با بزرگترین قاتل عفونی در این سیاره است.
تاثیر آلودگی هوا بر ابتلا به ذات الریه
آلودگی هوا مهمترین عامل خطر مرگ ناشی از ذات الریه در تمام گروه‌های سنی است. تقریباً یک سوم کل مرگ و میرهای ناشی از ذات الریه مربوط به هوای آلوده بوده است. به طوری که در سال 2019 حدود 749200 نفر جان خود را به این علت از دست داده‌اند. آلودگی هوای منازل باعث 423000 مورد از این مرگ و میرها و آلودگی هوای خارج از منزل به 326000 مورد منجر شده است.
این افراد بسیار جوان و بسیار مسن هستند که در معرض بیشترین خطر هستند. کودکان در خانه‌هایی که به طور منظم از سوخت‌ها و فناوری های آلاینده برای پخت و پز، گرمایش و روشنایی استفاده می‌کنند، بیشتر مستعد آلودگی هوا هستند. در حالی که آلودگی هوای بیرون، به ویژه از آلاینده های ساطع شده از صنایع و دود اگزوز خودروها، به طور نامتناسبی بر سلامت تنفسی در میان سالمندان تأثیر می‌گذارد.
90 درصد مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا در 40 کشور کم درآمد و متوسط متمرکز است. در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آلودگی هوا عامل بیش از 50 درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از ذات الریه است. در حالی که مرگ و میر ناشی از ذات الریه ناشی از آلودگی هوای خانگی در آفریقا در حال کاهش است، به طور غم انگیزی در نتیجه آلودگی هوای بیرون افزایش می‌یابد. این در مورد آسیا نیز صادق است.
نیاز به حرکت به سمت هوای پاک واضح است. کاهش آلودگی هوا مزایای قابل توجهی برای سلامتی و محیط زیست به همراه خواهد داشت.
پیام امسال روز جهانی پنومونی “هر نفس ارزشمند است”، از دولت‌هایی که بار سنگین ذات‌الریه و آلودگی هوا دارند، می‌خواهد تا متعهد شوند تا سال 2030 مرگ و میر ناشی از ذات‌الریه ناشی از آلودگی هوا را تا 50 درصد کاهش دهند.
ذات الریه چیست؟
ذات الریه، پنومونی یا سینه پهلو، یک عفونت ریه است که می‌تواند از خفیف تا شدید باشد که مجبور شوید به بیمارستان بروید.
این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت باعث می‌شود کیسه‌های هوایی یا آلوئول در ریه‌های فرد پر از مایع یا چرک شود. این شرایط می‌تواند تنفس اکسیژن کافی برای رسیدن به جریان خون را برای شما سخت کند.
هر کسی ممکن است به این عفونت ریه مبتلا شود. اما نوزادان کمتر از 2 سال و افراد بالای 65 سال در معرض خطر بیشتری هستند. این به این دلیل است که سیستم ایمنی آنها ممکن است برای مبارزه با آن به اندازه کافی قوی نباشد. همچنین ممکن است یک یا هر دو ریه به ذات الریه مبتلا شوند.
علائم ذات الریه چیست؟
علائم شما می‌تواند بسته به عامل ایجاد ذات الریه، سن و سلامت کلی شما متفاوت باشد. این علامت‌ها معمولاً طی چند روز پیشرفت می‌کنند. علائم شایع پنومونی عبارتند از:
- درد قفسه سینه هنگام نفس کشیدن یا سرفه
- سرفه‌ای که خلط یا مخاط تولید می‌کند
- خستگی و از دست دادن اشتها
- تب، تعریق و لرز
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- تنگی نفس
همراه با این علائم، افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است دچار سرگیجه شوند و یا در آگاهی ذهنی تغییراتی داشته باشند. حتی در برخی افراد ممکن است دمای بدنشان کمتر از حد معمول باشد.
نوزادان ممکن است هیچ علامتی از عفونت نشان ندهند. یا ممکن است استفراغ کنند، تب و سرفه داشته باشند و بیقرار یا خسته به نظر برسند.
چه چیزی باعث ذات الریه می‌شود؟
پنومونی معمولاً نتیجه یک عفونت باکتریایی است. علاوه بر پنومونی باکتریایی، انواع دیگر عبارتند از:
- پنومونی ویروسی: ناشی از یک ویروس، مانند آنفولانزا
- پنومونی آسپیراسیون : ناشی از تنفس استفراغ، یک جسم خارجی مانند بادام زمینی، یا یک ماده مضر مانند دود یا مواد شیمیایی
- ذات الریه قارچی: بیشتر احتمال دارد افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف را تحت تاثیر قرار دهد.
- پنومونی اکتسابی بیمارستانی: ذات الریه‌ای که در بیمارستان در حین درمان بیماری دیگر یا انجام یک عمل جراحی ایجاد می‌شود. افرادی که تحت مراقبت‌های ویژه در دستگاه های تنفسی هستند به ویژه در معرض خطر ابتلا به ذات الریه مرتبط با ونتیلاتور هستند.
اگر سرفه، تب یا تنگی نفس جدیدی دارید، با پزشک خود تماس بگیرید تا در مورد اینکه آیا ممکن است کووید-19 باشد یا خیر مشورت کنید. بیماری کروناویروس جدید نیز می‌تواند منجر به ذات الریه شود.
گروه های خطر
گروه های زیر در معرض افزایش خطر ابتلا به ذات الریه هستند:
- نوزادان و کودکان بسیار خردسال
- افراد مسن
- افرادی که سیگار می‌کشند
- افراد مبتلا به سایر بیماری‌ها، مانند آسم، فیبروز کیستیک، بیماری قلبی، کلیوی یا کبدی
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به آنفولانزا، HIV یا ایدز، در معرض شیمی درمانی یا مصرف دارو پس از پیوند عضو.
پنومونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
گاهی اوقات تشخیص ذات الریه ممکن است دشوار باشد زیرا علائم بسیار متغیر است و اغلب بسیار شبیه به علائمی است که در سرماخوردگی یا آنفولانزا مشاهده می‌شود. برای تشخیص ذات الریه، و تلاش برای شناسایی میکروب عامل بیماری، پزشک شما سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد، یک معاینه فیزیکی و آزمایشاتی را انجام می‌دهد.
تاریخچه پزشکی
پزشک از شما سوالاتی در مورد علائم و نشانه‌های شما و چگونگی و زمان شروع آنها می‌پرسد. برای کمک به تشخیص اینکه آیا عفونت شما توسط باکتری، ویروس یا قارچ ایجاد می‌شود، ممکن است پزشک برخی از سوالات در مورد تماس‌های احتمالی از شما مانند هر سفر اخیر، شغل، تماس با حیوانات، تماس با سایر افراد و ابتلا به هر بیماری دیگر بپرسد.
معاینه بدنی
پزشک شما با گوشی پزشکی به ریه‌های شما گوش می‌دهد. در صورت ابتلا به ذات الریه، ریه‌های شما ممکن است هنگام دم، صدای ترق، حباب و غرش تولید کنند.
تست های تشخیصی
اگر پزشک شما مشکوک به ذات الریه باشد، احتمالاً آزمایشاتی را برای تأیید تشخیص و کسب اطلاعات بیشتر در مورد عفونت شما توصیه می‌کند. آزمایشاتی مانند:
- آزمایش خون برای تایید عفونت و تلاش برای شناسایی میکروب عامل بیماری شما.
- تصویر اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی محل و میزان التهاب در ریه‌های شما.
- پالس اکسیمتری برای اندازه گیری سطح اکسیژن در خون شما. ذات الریه می‌تواند از انتقال اکسیژن کافی به جریان خون توسط ریه‌ها جلوگیری کند.
- آزمایش خلط بر روی نمونه‌ای از مخاط که پس از سرفه‌های عمیق گرفته شده است، برای یافتن منبع عفونت.
اگر به دلیل سن و سلامت کلی خود به عنوان یک بیمار پرخطر در نظر گرفته می‌شوید، یا اگر در بیمارستان بستری هستید، ممکن است پزشکان بخواهند آزمایش‌های دیگری را انجام دهند، از جمله:
- سی تی اسکن قفسه سینه برای مشاهده بهتر ریه‌ها و جستجوی آبسه یا سایر عوارض.
- آزمایش گاز خون شریانی، برای اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در نمونه خون گرفته شده از شریان، معمولاً در مچ دست. این آزمایش دقیق تر از پالس اکسیمتری ساده تر است.
- کشت مایع جنب، که مقدار کمی مایع را از اطراف بافت‌هایی که ریه را احاطه کرده‌اند، برای تجزیه و تحلیل و شناسایی باکتری‌های عامل ذات‌الریه حذف می‌کند.
- برونکوسکوپی، روشی که برای بررسی راه‌های هوایی ریه‌ها استفاده می‌شود.
نحوه انتقال پنومونی
ذات الریه می‌تواند به روش‌های مختلفی منتشر شود. ویروس‌ها و باکتری‌هایی که معمولا در بینی یا گلوی کودک یافت می‌شوند، در صورت استنشاق می‌توانند ریه‌ها را آلوده کنند. همچنین ممکن است از طریق قطرات هوا از سرفه یا عطسه پخش شوند. علاوه بر این، سینه پهلو ممکن است از طریق خون، به ویژه در طول تولد و مدت کوتاهی پس از تولد، گسترش یابد.
پنومونی چگونه درمان می‌شود؟
هنگامی که تشخیص ذات الریه دریافت می‌کنید، پزشک با شما برای ایجاد یک برنامه درمانی همکاری می‌کند. درمان ذات الریه بستگی به نوع ذات الریه ، میزان احساس بیماری، سن و اینکه آیا شما سایر شرایط سلامتی دارید یا خیر، دارد. هدف از درمان این بیماری، درمان عفونت و جلوگیری از عوارض است. مهم است که برنامه درمانی خود را تا زمان بهبودی کامل به دقت دنبال کنید.
هر دارویی را طبق دستور پزشک مصرف کنید. اگر ذات الریه شما ناشی از باکتری باشد، آنتی بیوتیک به شما داده می‌شود. مهم است که تمام آنتی بیوتیک را تا زمانی که بیماری به طور کامل از بین برود مصرف کنید، حتی اگر احتمالاً در چند روز است که احساس بهتری دارید. اگر این کار را متوقف کنید، در خطر بازگشت عفونت هستید و احتمال مقاوم شدن میکروب‌ها به درمان در آینده را افزایش می‌دهید.
آنتی بیوتیک‌های معمولی در برابر ویروس‌ها کار نمی‌کنند. اگر به ذات الریه ویروسی مبتلا هستید، پزشک ممکن است یک داروی ضد ویروسی برای درمان آن تجویز کند. با این حال، گاهی اوقات، مدیریت علائم و استراحت تنها چیزی است که لازم است.
مراقبت‌های خانگی
اکثر افراد می‌توانند علائم خود مانند تب و سرفه را در خانه با انجام مراحل زیر مدیریت کنند:
- تب خود را با آسپرین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن) یا استامینوفن کنترل کنید. به کودکان آسپرین ندهید.
- برای کمک به شل شدن ترشحات و افزایش خلط، مایعات فراوان بنوشید.
- بدون مشورت با پزشک خود از داروهای ضد سرفه استفاده نکنید. سرفه یکی از راه‌هایی است که بدن شما برای خلاص شدن از شر عفونت استفاده می‌کند.
- نوشیدنی های گرم بنوشید، حمام بخار بگیرید و از یک مرطوب کننده برای کمک به باز شدن مجاری تنفسی و تسهیل تنفس استفاده کنید. اگر در طول زمان تنفس شما به جای بهتر شدن بدتر شد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
- از دود دوری کنید تا ریه‌های شما بهبود یابد. این شامل سیگار کشیدن، دود دست دوم و دود چوب است. اگر سیگاری هستید و در دوران نقاهت برای ترک سیگار مشکل دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
- استراحت کنید. ممکن است لازم باشد برای مدتی در رختخواب بمانید. تا جایی که می توانید در تهیه غذا و کارهای خانه کمک بگیرید تا زمانی که احساس بهتری داشته باشید. مهم است که تا زمان بهبودی کامل در فعالیت‌های روزانه زیاده روی نکنید.
اگر ذات الریه شما آنقدر شدید است که در بیمارستان تحت درمان قرار می‌گیرید، ممکن است به شما مایعات داخل وریدی و آنتی بیوتیک و همچنین اکسیژن درمانی و احتمالاً سایر درمان‌های تنفسی داده شود.
دوران نقاهت ذات الریه
بهبودی از ذات الریه ممکن است زمان ببرد. برخی از افراد احساس بهتری دارند و می‌توانند در عرض یک هفته به روال عادی خود بازگردند. برای افراد دیگر، ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد. بیشتر مردم تا حدود یک ماه همچنان احساس خستگی می‌کنند. استراحت کافی برای حفظ پیشرفت به سمت بهبودی کامل و جلوگیری از عود مهم است.
در حالی که در حال بهبودی هستید، سعی کنید ارتباط خود را با خانواده و دوستان محدود کنید تا از انتشار میکروب خود به افراد دیگر جلوگیری کنید. هنگام سرفه، دهان و بینی خود را بپوشانید، بلافاصله دستمال کاغذی را در ظرف دربسته زباله بیندازید و دست‌های خود را مرتب بشویید.
عوارض ذات الریه
پنومونی می‌تواند عوارضی داشته باشد، از جمله:
- باکتریمی: که در آن باکتری در خون شما پخش می‌شود. این می‌تواند باعث شوک سپتیک و نارسایی اندام شود.
- مشکل در تنفس، که ممکن است به این معنی باشد که باید در حین بهبود ریه‌ها از دستگاه تنفس استفاده کنید.
- تجمع مایع بین لایه‌های بافتی که ریه‌ها و حفره قفسه سینه شما را می پوشاند. این مایع همچنین می‌تواند عفونی شود.
- آبسه ریه: زمانی که یک پاکت چرک در داخل یا اطراف ریه شما ایجاد می‌شود.
آیا می توان از ذات الریه پیشگیری کرد؟
بله! با رعایت چند مرحله ساده می‌توانید خطر ابتلا به ذات الریه را کاهش دهید.
واکسن بزنید
برای جلوگیری از آنفولانزای فصلی هر سال واکسن آنفولانزا بزنید. آنفولانزا یکی از علل شایع ذات الریه است، بنابراین پیشگیری از آن راه خوبی برای جلوگیری از ذات الریه است.
کودکان کمتر از 5 سال و بزرگسالان 65 سال و بالاتر باید علیه ذات الریه پنوموکوکی، یک شکل رایج پنومونی باکتریایی، واکسینه شوند. واکسن پنوموکوک همچنین برای همه کودکان و بزرگسالانی که به دلیل سایر شرایط بهداشتی در معرض خطر ابتلا به بیماری پنوموکوک هستند توصیه می‌شود.
چندین واکسن دیگر وجود دارد که می‌تواند از عفونت‌های باکتریایی و ویروسی که ممکن است منجر به ذات الریه شود، جلوگیری کند، از جمله سیاه سرفه، آبله مرغان و سرخک. واکسن کرونا یا کووید 19 نیز از بروز این بیماری جلوگیری می‌کند.
دست هایتان را بشویید
دست های خود را به طور مکرر، به خصوص بعد از دمیدن بینی، رفتن به دستشویی، پوشک کردن نوزاد و قبل از خوردن یا تهیه غذا، بشویید.
سیگار نکشید
تنباکو به توانایی ریه شما برای مبارزه با عفونت آسیب می‌زند و مشخص شده است که سیگاری‌ها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ذات الریه هستند. سیگاری‌ها یکی از گروه‌های پرخطری هستند که تشویق به دریافت واکسن پنوموکوک می‌شوند.
از سلامت عمومی خود آگاه باشید
از آنجایی که ذات الریه اغلب به دنبال عفونت‌های تنفسی ایجاد می‌شود، از علائمی که بیش از چند روز باقی می‌مانند آگاه باشید.
عادات بهداشتی خوب، مانند رژیم غذایی سالم، استراحت، ورزش منظم، به شما کمک می‌کند تا از ویروس‌ها و بیماری‌های تنفسی بیمار نشوید. آنها همچنین در هنگام ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر بیماری‌های تنفسی به بهبود سریع کمک می‌کنند.
تغذیه مناسب کلید بهبود دفاع طبیعی کودکان است که با تغذیه انحصاری با شیر مادر در 6 ماه اول زندگی شروع می‌شود. علاوه بر اینکه در پیشگیری از ذات الریه موثر است، در صورت بیمار شدن کودک به کاهش طول بیماری نیز کمک می‌کند.
رسیدگی به عوامل محیطی مانند آلودگی هوای داخل ساختمان و تشویق به رعایت بهداشت خوب در خانه‌های شلوغ نیز تعداد کودکانی را که به ذات الریه مبتلا می‌شوند کاهش می‌دهد.
