تحقیقات جدید مطالعه طولانی مدت، در English Longitudinal Study of Ageing (ELSA) نشان داد افرادی که در میانسالی دارای وزن اضافی هستند، بیش از دیگران در خطر ابتلا به زوال عقل هستند.
این مطالعه شامل افراد بالای 50 سال بود و آنها را به طور متوسط 11 سال بررسی کرد. به طور کلی، خطر ابتلا به زوال عقل در افرادی که در ابتدای مطالعه چاق بودند، یک سوم بیشتر از افراد با وزن طبیعی بود. همچنین زنانی که چربی اضافی دور کمر خود داشتند، به ویژه آسیب پذیر بودند.
نرخ چاقی در سراسر جهان در حال افزایش است. این یافتهها بر نیاز به ابتکارات بهداشت عمومی برای پیشگیری و مدیریت بسیاری از عواملی که در توسعه آن نقش دارند، تأکید میکند.
آمار ابتلا به زوال عقل در جهان
زوال عقل یکی از چالشهای مهم سلامت قرن بیست و یکم است. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً در پردازش اطلاعات و ارتباطات مشکل دارند و حافظه خود را از دست میدهند. این علائم با گذشت زمان بدتر میشوند.
در حال حاضر بیش از 55 میلیون نفر در سراسر جهان با زوال عقل زندگی میکنند و هر ساله نزدیک به 10 میلیون مورد جدید به آن مبتلا میشود.
زوال عقل در حال حاضر هفتمین علت مرگ و میر در بین تمام بیماریها و یکی از علل عمده ناتوانی و وابستگی در میان سالمندان در سطح جهان است.
پرداختن به برخی از عوامل خطر شناخته شده برای زوال عقل، مانند ژنتیک، دشوار است. بنابراین، کارشناسان بهداشت استدلال میکنند که ما باید عوامل خطر قابل اصلاح را شناسایی کنیم. اعتقاد بر این است که چاقی یکی از این عوامل است. چربی اضافی بدن باعث افزایش التهاب میشود که ممکن است به تجمع پروتئینهای مضر در مغز کمک کند.
آمار چاقی در جهان
چاقی در سراسر جهان از سال 1975 تقریباً سه برابر شده است. در سال 2016، بیش از 1.9 میلیارد بزرگسال، 18 سال و بالاتر، اضافه وزن داشتند. از این تعداد بیش از 650 میلیون نفر چاق بودند.
بیشتر جمعیت جهان در کشورهایی زندگی میکنند که اضافه وزن و چاقی بیشتر از کمبود وزن باعث مرگ افراد میشود. همچنین 39 میلیون کودک زیر 5 سال در سال 2020 دارای اضافه وزن یا چاقی بودند.
بیش از 340 میلیون کودک و نوجوان 5 تا 19 ساله نیز در سال 2016 دارای اضافه وزن یا چاق بودند.
چاقی و اضافه وزن چیست؟
اضافه وزن و چاقی به عنوان تجمع غیرطبیعی یا بیش از حد چربی که ممکن است سلامتی را مختل کند تعریف میشود.
شاخص توده بدنی (BMI) یک شاخص ساده از وزن به قد است که معمولاً برای طبقه بندی اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان استفاده میشود. این شاخص، به عنوان وزن فرد بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد او بر حسب متر (kg/m2) تعریف میشود.
WHO برای بزرگسالان اضافه وزن و چاقی را به شرح زیر تعریف میکند:
- اضافه وزن BMI بزرگتر یا مساوی 25 است.
- چاقی BMI بزرگتر یا مساوی 30 است.
BMI مفیدترین معیار سنجش اضافه وزن و چاقی در سطح جمعیت را ارائه میدهد، زیرا برای هر دو جنسیت و برای تمام سنین بزرگسالان یکسان است. اگر چه برای کودکان، سن باید در تعریف اضافه وزن و چاقی در نظر گرفته شود.
چه چیزی باعث چاقی و اضافه وزن میشود؟
علت اصلی چاقی و اضافه وزن عدم تعادل بین کالری دریافتی و کالری مورد نیاز است. عوامل زیر باعث اضافه وزن و در نهایت چاقی خواهند شد:
- افزایش مصرف غذاهای پرانرژی سرشار از چربی و قند
- افزایش عدم تحرک بدنی به دلیل ماهیت بی تحرک فزاینده بسیاری از اشکال کار، تغییر شیوههای حمل و نقل و افزایش شهرنشینی
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها
چاقی معمولاً ناشی از ترکیبی از علل و عوامل مؤثر شامل موارد زیر است:
- ارث و تأثیرات خانوادگی: چاقی معمولا در خانوادهها ایجاد میشود. این فقط به خاطر ژنهای مشترک آنها نیست. اعضای خانواده نیز تمایل دارند عادات غذایی و فعالیتی مشابهی داشته باشند.
- انتخابهای سبک زندگی: رژیم غذایی ناسالم و عدم تحرک دو فاکتور مهم در ایجاد اضافه وزن هستند.
- برخی بیماریها و داروها: در برخی افراد، چاقی را میتوان در یک علت پزشکی، مانند سندرم پرادر-ویلی، سندرم کوشینگ و سایر بیماریها ردیابی کرد. برخی داروها نیز میتوانند منجر به افزایش وزن شوند. این داروها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای دیابت، داروهای ضد روان پریشی، استروئیدها و مسدود کنندههای بتا هستند.
- مسائل اجتماعی و اقتصادی: ممکن است روشهای سالم آشپزی به شما آموزش داده نشده باشد، یا ممکن است به غذاهای سالمتر دسترسی نداشته باشید. علاوه بر این، افرادی که با آنها وقت می گذرانید ممکن است بر وزن شما تأثیر بگذارند.
- سن: چاقی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی کمتر فعال خطر چاقی را افزایش میدهد.
عوامل دیگر
- بارداری: افزایش وزن در دوران بارداری شایع است. برخی از زنان پس از تولد نوزاد به سختی این وزن را کاهش میدهند.
- ترک سیگار: پزشک میتواند به شما در جلوگیری از افزایش وزن پس از ترک سیگار کمک کند.
- کمبود خواب: نخوابیدن کافی یا خواب زیاد باعث تغییراتی در هورمون ها میشود که اشتها را افزایش میدهد.
- استرس: بسیاری از عوامل خارجی که بر خلق و خو و تندرستی تأثیر میگذارند ممکن است در چاقی نقش داشته باشند. افراد معمولاً هنگام تجربه موقعیتهای استرس زا به دنبال غذاهای پرکالری هستند.
- میکروبیوم: باکتریهای روده ممکن است به افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن کمک کنند.
حتی اگر شما یک یا چند مورد از این عوامل خطر را دارید، به این معنی نیست که شما به چاقی مبتلا خواهید شد. شما می توانید از طریق رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ورزش و تغییرات رفتاری با اکثر عوامل خطر مقابله کنید.
عوارض چاقی در افراد
افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به تعدادی از مشکلات سلامتی بالقوه جدی هستند، از جمله:
- بیماری های قلبی و سکته های مغزی
- دیابت نوع 2
- سرطان های خاص سرطان رحم، دهانه رحم، آندومتر، تخمدان، سینه، روده بزرگ، رکتوم، مری، کبد، کیسه صفرا، پانکراس، کلیه و پروستات
- مشکلات گوارشی
- آپنه خواب
- آرتروز
- علائم شدید COVID-19
کیفیت زندگی
چاقی میتواند کیفیت کلی زندگی را نیز کاهش دهد. ممکن است نتوانید فعالیتهای بدنی که قبلاً از آنها لذت میبردید انجام دهید. ممکن است از مکانهای عمومی دوری کنید. افراد چاق حتی ممکن است با تبعیض مواجه شوند.
سایر مسائل مرتبط با وزن که ممکن است بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد عبارتند از:
- افسردگی
- ناتوانی
- شرم و گناه
- ایزوله سازی اجتماعی
- دستاورد کاری کمتر
درمانهای چاقی
هدف از درمان چاقی نیل به وزن مناسب و حفظ آن است. این امر سلامت کلی را بهبود میبخشد و خطر ابتلا به عوارض مربوط به چاقی را کاهش میدهد.
ممکن است لازم باشد با تیمی از متخصصان سلامت، از جمله یک متخصص تغذیه، مشاور رفتاری یا یک متخصص چاقی، مشورت کنید تا به شما در درک و ایجاد تغییرات در عادات غذایی و فعالیت خود کمک کنند.
همه برنامههای کاهش وزن نیاز به تغییر در عادات غذایی و افزایش فعالیت بدنی دارند. روشهای درمانی مناسب برای شما به شدت چاقی، سلامت کلی و تمایل شما برای شرکت در برنامه کاهش وزن بستگی دارد. درمانها شامل موارد زیر است:
تغییرات رژیم غذایی
کاهش کالری و انجام عادات غذایی سالم برای غلبه بر چاقی حیاتی است. اگرچه ممکن است در ابتدا به سرعت وزن کم کنید، اما کاهش وزن ثابت در دراز مدت، ایمنترین راه برای کاهش وزن و بهترین راه برای حفظ دائمی وزن است.
ورزش و فعالیت
افزایش فعالیت بدنی یا ورزش بخشی ضروری از درمان چاقی است. افراد چاق باید حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند تا از افزایش وزن بیشتر جلوگیری کنند یا مقدار متوسطی از وزن خود را کاهش دهند. با بهبود استقامت و تناسب اندام، احتمالاً باید به تدریج، میزان ورزش را افزایش دهید.
تغییر رفتار
یک برنامه اصلاح رفتار میتواند به شما در ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و کاهش وزن و حفظ آن کمک کند. اقداماتی که باید انجام دهید شامل بررسی عادات فعلی شما برای یافتن عوامل، استرسها یا موقعیتهایی است که ممکن است در چاقی شما نقش داشته باشد.
صحبت با یک متخصص سلامت روان میتواند به شما کمک کند تا بفهمید چرا پرخوری میکنید و راه های سالمی برای مقابله با اضطراب بیاموزید. همچنین میتوانید یاد بگیرید که چگونه رژیم غذایی و فعالیت خود را کنترل کنید، محرکهای خوردن را درک کنید و با هوسهای غذایی کنار بیایید.
داروهای کاهش وزن
داروهای کاهش وزن در کنار رژیم غذایی، ورزش و تغییرات رفتاری استفاده میشوند، اما جای آنها را نمیگیرند.
روشهای آندوسکوپی برای کاهش وزن
این نوع روشها به هیچ برشی در پوست نیاز ندارند. بعد از اینکه تحت بیهوشی قرار گرفتید، لولهها و ابزارهای انعطاف پذیر از طریق دهان و پایین گلو وارد معده میشوند. رویه های رایج عبارتند از:
- گاستروپلاستی آستین آندوسکوپی: این روش شامل بخیه در معده برای کاهش مقدار غذا و مایعی است که معده میتواند در یک زمان نگه دارد. با گذشت زمان، خوردن و نوشیدن کمتر به کاهش وزن افراد معمولی کمک میکند.
- بالون داخل معده برای کاهش وزن: در این روش، پزشکان یک بالون کوچک را در معده قرار میدهند. سپس بالون با آب پر میشود تا فضای معده کاهش یابد، بنابراین با خوردن غذای کمتری احساس سیری خواهید کرد.
جراحیهای کاهش وزن
جراحی کاهش وزن که به عنوان جراحی چاقی نیز شناخته میشود، مقدار غذایی که میتوانید راحت بخورید را محدود میکند یا جذب غذا و کالری را کاهش میدهد. با این حال، این میتواند منجر به کمبود مواد مغذی و ویتامینها شود.
سایر درمان ها
سایر درمان های چاقی عبارتند از:
- هیدروژلها: این کپسولهای خوراکی که با نسخه در دسترس هستند، حاوی ذرات ریز هستند که آب را جذب کرده و در معده بزرگ می شوند تا به شما کمک کنند احساس سیری کنید. کپسول ها قبل از غذا مصرف میشوند و به عنوان مدفوع از روده ها عبور میکنند.
- انسداد عصب واگ: این شامل کاشت دستگاهی در زیر پوست شکم است که پالسهای الکتریکی متناوب را به عصب واگ شکم می فرستد، که به مغز میگوید که چه زمانی معده احساس خالی یا پر شدن میکند.
- آسپیراسیون معده: در این روش یک لوله از طریق شکم وارد معده میشود. بخشی از محتویات معده بعد از هر وعده غذایی تخلیه میشود.