بی خوابی کودکان به شرایطی گفته میشود که در آن کودک در به خواب رفتن مشکل داشته و به طور مکرر از خواب بیدار میشود که این اتفاق میتواند ناشی از یک اختلال باشد. همچنین بی خوابی کودکان به روند رشدی آنها آسیب میزند و باعث ایجاد تنش در محیط خانواده میشود.
بیشتر والدین تجربه مشکلات بی خوابی در کودک را تجربه کرده اند. بسیاری از کودکان و نوجوانان در زمان به خواب رفتن و نیز در طول مدت خواب، دچار اختلال هستند.
نداشتن خواب خوب شبانه می تواند بر روحیه و رفتار فرزند شما در طول روز تأثیر بگذارد.
بسیاری از کودکان مانند بزرگسالانی که دچار بی خوابی هستند برای به خواب رفتن و نیز در طول مدت خواب مشکل دارند. علائم بی خوابی در کودکان علاوه بر خواب آلوده بودن در طول روز، می تواند شامل مواردی هم چون: تحریک پذیری، نوسانات خلقی، بیش فعالی، افسردگی، پرخاشگری، حواس پرتی و مشکلات حافظه باشد.
خواب کافی برای کودکان در سنین مختلف
به طور معمول کودکان و نوجوانان هشت ساعت در شبانه روز میخوابند اما میزان خواب هرکس بنابر سبک زندگی، شغل، میزان فعالیت و عادتها متفاوت است.
- به طور میانگین یک نوزاد در ۲۴ ساعت بین ۱۹ تا ۲۰ ساعت میخوابد.
- یک کودک یک ساله به طور معمول در شبانه روز بین ۱۴ تا ۱۵ ساعت در خواب است.
- کودک سه ساله در ۲۴ ساعت به طور میانگین ۱۲ ساعت در خواب است.
- یک کودک ۵ ساله معمولا در شبانه روز ۱۱ ساعت میخوابد و همچنین یک کودک هفت ساله در طول ۲۴ ساعت به طور میانگین ۹ تا ۱۰ ساعت میخوابد.
علل بی خوابی در کودک
یکی از دلایل شایع که باعث بی خوابی در کودک می شوند، خوابیدن در دیروقت و زمان نامناسب می باشد. این امر اغلب به این دلیل است که والدین انتظارات غیرواقعی از میزان خواب کودکان خود دارند یا اینکه بچه هایشان تحت فشار برنامه های بیش از حد قرار گرفته اند، در بسیاری از فعالیت ها شرکت می کنند و یا تکالیف زیادی برای انجام دادن دارند.
در صورتی که یک ساعت خواب واقع بینانه تنظیم کرده باشید اما کیفیت خواب کودک شما همچنان نامناسب است، علت بی خوابی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- عادات خواب نادرست
- مصرف کافئین
- استرس
- انسداد تنفس در خواب (خروپف)
- آسم (سرفه)
- اگزما (خارش)
- افسردگی
- اضطراب
مشکلاتی که براثر بیخوابی در کودکان ایجاد میشود
- خستگی در طول روز
- رفتارهای مخرب
- تغییر خلقیات
- افسردگی
- بیش فعالی
- ناتوانی در تمرکز کردن
- وارد کردن آسیبهای ناگهانی به خود
ضرورت خواب مناسب و کافی برای کودکان
خواب کافی برای کودکان یکی از اصلیترین منابع رشد سالم آنهاست. اکثر هورمونهای رشد در خواب شبانه ترشح میشود و حتی 4-5 ساعت خواب شبانه باعث میشود کودک انرژی کافی را در روز بعد برای بازی کردن و تحرک به دست بیاورد.
همچنین خواب کافی به کودک اجازه داشتن تمرکز و استفاده مفید از تواناییهای ذهنی خود را میدهد و باعث پیشرفت تحصیلی و علمی او میشود.
والدین کمککننده خواب کودک خود هستند
اگر کودک شما به تنهایی سر جای خود نمی تواند بخوابد و حتما به حضور شما برای خواب احتیاج دارد، در این صورت شما خواب آور کودک خود هستید. به جای آنکه او را مجبور کنید تا سر جای خودش بخوابد، به او اجازه دهید تا در حضور شما بخواب برود و سپس تلاش کنید تا زمانی که خواب او خیلی عمیق نشده است او را به تخت خوابش ببرید. این کار به کودک شما کمک می کند تا رفته رفته یاد بگیرد که خودش را آرام کند و حتی اگر نیمه های شب از خواب بیدار شد، بتواند در نبود شما نیز به بخوابد.
استرس جداشدن از والدین خود سبب بیخوابی در کودکان میشود
یکی از علل بی خوابی نوزاد، استرس ناشی از جدایی است. طبیعی است که کودک شما این مرحله را پشت سر بگذارد. صحبت کردن زیاد، آواز خواندن، تکان دادن کودک و یا دادن وعده های غذایی بیشتر کمکی به این استرس نمی کند. در۶ ماهگی، شما می توانید به یک کودک کمک کنید تا به تنهایی به خواب برود. در صورتی که او بیمار نباشد، می توانید با نوازش و یا آرام صحبت کردن، به کودکتان کمک کنید بدون احساس جدایی و استرس ناشی از آن، به خواب برود. به فرزند خود اطمینان دهید که تنها نخواهد بود اما به هیچ عنوان او را بغل نکنید یا به او غذا ندهید. یک چراغ خواب ملایم می تواند به کودکانی که از تاریکی می ترسند بسیار کمک کند.
استفاده از پستانک و عروسک برای کمک به بی خوابی نوزاد
بعضی اوقات داشتن یک شی خاص می تواند به کودک خردسال کمک کند که بهتر بخوابد. ممکن است مکیدن پستانک قبل از خواب، برای یک نوزاد لذت بخش باشد. این برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نیز صادق است. موسیقی آرام و یا صدای طبیعت نیز می تواند به درمان بی خوابی نوزادان بسیار کمک کند.
بهترین دارویهای خواب آور گیاهی برای کودکان
با توجه به عوارضی که داروهای شیمیایی خواب آور دارند، برخی از والدین داروهای گیاهی را ترجیح میدهند. البته این داروها هم میتوانند عوارضی را برای کودک ایجاد کنند و بهتر است مصرف آنها با مشورت پزشک انجام شود.
-
بابونه
بابونه گیاهی آرامبخش است و خاصیت خواب آوری نیز دارد. این گیاه مناسب برای نوزادان و کودکانی است که به اندازه کافی نمی توانند بخوابند. مقدار کمی عسل را می توان به چای بابونه کودکان بالای 12 ماه اضافه کرد تا مزه آن را خوشمزه تر کند. مصرف بابونه به طور کلی بسیار ایمن به حساب می آید، اما نباید به کودکانی که آلرژی نسبت به داروهای گیاهی دارند، داده شود.
- اسطوخودوس
بوی اسطوخودوس هم برای بسیاری از افراد آرامش بخش است و برای آرام کردن سیستم عصبی و ترویج خواب آرام استفاده می شود. می توانید قبل از خواب، کودک را با محصولات شویندهی حاوی اسطوخودوس حمام کنید و یا چند قطره از روغن آن را را روی بالش کودک بریزید.
- بادرنجبویه
این گیاه دارای خواص آرامبخش و ضد خستگی و افسردگی است. عصاره این گیاه در درمان بیخوابی موثر است.
- گل ساعتی
عصاره گل ساعتی خاصیت آرامبخشی، ضد اضطراب و شلکنندگی عضلات دارد. در درمان بیخوابی و اضطراب از این گیاه استفاده می شود.
- شقایق
دم کردن برگ شقایق و مصرف یک یا دو قاشق غذاخوری از آن به همراه شکر می تواند باعث آرامش و خواب آرام کودک شود.
راهکارهایی ابتدایی برای درمان بیخوابی کودکان
- محدود کردن زمان وقت گذراندن در رختخواب فقط برای خوابیدن، که شامل کتاب خواندن، انجام تکایف مدرسه یا تماشای تلویزیون در رختخواب می شود.
- داشتن یک برنامه بسیار دقیق از زمانی که کودک شما به رختخواب می رود و از خواب بیدار می شود، شامل آخر هفته ها و تعطیلات.
- به فرزند خود فنون آرام سازی، از جمله تنفس شکمی، شل کردن عضلات پیش رونده و شبیه سازی بصری را آموزش دهید که هنگام خواب از آنها استفاده کند.
- متوقف کردن فعالیت های تحریک کننده 30 تا 60 دقیقه قبل از زمان خواب ، مانند بازی های ویدیویی، تماشای تلویزیون، پیام دادن یا صحبت کردن با تلفن.
- اگر کودک شما در طی 10 تا 20 دقیقه به خواب نرفت، او را از رختخواب خارج کنید و کاری آرام مانند کتاب خواندن انجام دهید.
- جلوگیری از مصرف کافئین
- ورزش کردن به طور منظم