بی اختیاری ادراری Urinary Incontinence

مشکلات کنترل ادرار که به طور خلاصه بی اختیاری ادراری نامیده می شوند نسبتا شایع هستند. حدود ۱۳ میلیون آمریکایی که ۸۵% آنان را زنان تشکیل می دهند، دچار نوعی از بی اختیاری ادراری می باشند. این مشکل در زنان و افراد بالای ۶۵ سال شایع تر است، به طوری که یک سوم مردان بالای ۶۵ سال و تقریبا نیمی از کل زنان در سنین مختلف درجاتی از بی اختیاری را در برهه ای از زندگی خود تجربه می کنند. بی اختیاری ادراری برای اکثر افراد مبتلا ناخوشایند است. از آنجا که به کمک روش های درمانی می توان بسیاری از موارد بی اختیاری را درمان کرد و یا بهبود بخشید، در این مقاله به بحث در مورد این مشکل می پردازیم.

تعریف بی اختیاری ادراری (Urinary Incontinence): به هرگونه مشکل در کنترل و نگه داشتن ادرار که باعث نشت یا خروج ناخواسته ادرار گردد، بی اختیاری ادراری گفته می شود.

علت بی اختیاری ادراری: مثانه که محل نگهداری ادرار می باشد دارای دو دریچه عضلانی به نام اسفنگتر (Sphincter) می باشد که در بیشتر مواقع بسته می باشند. دریچه داخلی تحت کنترل ما نمی باشد و معمولا وقتی که حجم ادرار درون مثانه به حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ سی سی می رسد، این دریچه به وسیله رفلکس های عصبی به طور غیرارادی (خارج از کنترل ما) باز می شود و ادرار به پشت دریچه ادراری خارجی می آید. در این حالت فرد احساس می کند که نیاز به ادرار کردن دارد. وظیفه دریچه خارجی کنترل و نگه داشتن ادرار تا زمانی است که موقعیت و امکان ادرار کردن به وجود آید. دریچه خارجی در بدو تولد کارآیی ندارد و از این رو نوزادان و کودکان کم سن قدرت کنترل ادرار خود را ندارند. وقتی کودک بزرگتر می شود با درخواست والدین سعی می کند ادرار خود را نگه دارد و به مرور این کار را یاد می گیرد. اگر به هر دلیل و در هر سنی، کنترل جریان ادرار توسط دریچه های داخلی یا خارجی ادراری مختل گردد، بی اختیاری ادراری به وجود می آید. البته دلایل دیگری نیز برای بی اختیاری ادراری وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

انواع بی اختیاری ادراری

بی اختیاری ناشی از فشار (Stress Incontinence): از شایع ترین انواع بی اختیاری به خصوص در زنان می باشد و به علت افزایش فشار بر مثانه در هنگام خندیدن، عطسه یا سرفه کردن، ورزش کردن یا هرگونه فعالیت بدنی ایجاد می شود. افراد چاق، زنانی که تعداد زیادی زایمان طبیعی داشته اند و زنان حامله بیشتر دچار این نوع از بی اختیاری می شوند.

بی اختیاری اضطراری (Urge Incontinence): به حالتی گفته می شود که فرد دچار حالت اضطرار برای ادرار کردن می باشد، ولی قبل از رسیدن به توالت دچار نشت یا خروج بخشی از ادرار از مجرای ادرار می گردد. این حالت معمولا در اثر بیش فعالی مثانه اتفاق می افتد که ناشی از عدم هماهنگی بین عضلات و اعصاب مثانه می باشد.

بی اختیاری مختلط (Mixed Incontinence): بسیار شایع است و به حالتی گفته می شود که فرد هر دو نوع بی اختیاری ناشی از فشار و اضطرار را دارد.

بی اختیاری نا آگاهانه (Reflex Incontinence): نوعی از بی اختیاری است که ادرار به طور ناگهانی و پیش از این که فرد نیاز به رفتن به توالت احساس کند از مجرای ادرار خارج می شود. این حالت معمولا در اثر اختلال در عملکرد اعصاب مثانه و زمانی اتفاق می افتد که این اعصاب بدون اینکه به مغز پیامی بدهند تحریک می شوند و باعث انقباض مثانه، بازشدن دریچه های ادراری و خروج ادرار می گردند.

بی اختیاری ناشی از پرشدن مثانه (Overflow Incontinence): گاهی به دلایل عصبی یا انسدادی (مانند بزرگی پروستات در مردان)، ادرار داخل مثانه نمی تواند به طور کامل تخلیه گردد. در این حالت مثانه به سرعت پر می شود و دریچه داخلی به طور اتوماتیک باز می گردد. وجود مداوم ادرار در پشت دریچه خارجی باعث نشت ادرار می شود.

بی اختیاری ناشی از آسیب جراحی (Incontinence from Surgery): متاسفانه گاهی ممکن است در هنگام انجام برخی از اعمال جراحی مانند عمل سزارین، درآوردن تخمدانها، عمل پروستات، اعمال جراحی روده بزرگ و سایر اعمال جراحی در ناحیه لگن، به طور ناخواسته به اعصاب مثانه آسیب وارد شود و باعث بی اختیاری ادراری گردد.

شب ادراری (Bedwetting): عدم کنترل ادرار در هنگام خواب تنها مخصوص کودکان نیست و در بزرگسالان نیز ممکن است اتفاق بیافتد. برخی داروها، نوشیدن الکل، قهوه و چای پیش از خواب، بزرگی پروستات، سنگ کلیه و عفونت های ادراری از عللی هستند که می توانند باعث نشت یا خروج ادرار در هنگام خواب در بزرگسالان گردند.

باید توجه داشت که مشکل بی اختیاری ادراری ممکن است به طور موقت و در اثر عواملی مانند عفونت های ادراری یا عفونت داخل لگنی اتفاق بیافتد. همچنین یک فرد ممکن است به طور مختلط دو یا چند نوع از بی اختیاری را به طور همزمان داشته باشد. خوشبختانه همان طور که ذکر گردید بسیاری از مشکلات کنترل ادرار را می توان درمان کرد یا بهبود بخشید که در آینده به این بحث خواهیم پرداخت.