بسیاری از افراد هر از چند گاهی رفلاکس اسید معده را تجربه میکنند. Gastroesophageal reflux disease یا به اختصارGERD، رفلاکس خفیف اسید است که حداقل دو بار در هفته رخ دهد و یا رفلاکس متوسط تا شدیدی است که حداقل یک بار در هفته اتفاق بیوفتد. اکثر افراد میتوانند ناراحتی ناشی از این بیماری را با تغییرات سبک زندگی و داروهای بدون نسخه کنترل کنند. اما برخی از افراد مبتلا به رفلاکس معده ممکن است برای کاهش علائم به داروهای قویتر یا جراحی نیاز داشته باشند.
آسم یک بیماری است که ریه های شما را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری باعث دفعات مکرر خس خس سینه، تنگی نفس، احساس فشار بر قفسه سینه و سرفههای شبانه یا صبح زود میشود. برای برخی افراد، آسم یک دردسر جزئی است. برای دیگران، این بیماری میتواند یک مشکل عمده باشد که با فعالیتهای روزانه تداخل پیدا کند. همچنین ممکن است منجر به حمله آسم شود که گاهی زندگی فرد را تهدید میکند.
رفلاکس اسید معده و آسم ممکن است به دلیل ارتباط بین مری، معده و راههای هوایی و همچنین عوارض جانبی برخی از داروهای آسم، باعث تحریک یکدیگر شوند.
در این مطلب قصد داریم تا شما را با بیماری رفلاکس اسید معده آشنا و سپس ارتباط آن را با آسم بررسی کنیم. همچنین مختصری نیز در مورد کنترل علائم آسم بیان خواهیم کرد.
رفلاکس اسید معده چیست؟
بیماری رفلاکس معده به مری یا GERD یک اختلال گوارشی است که بر حلقه عضلانی بین مری و معده تأثیر میگذارد. این حلقه عضلانی، اسفنکتر تحتانی مری (LES) نامیده میشود. اگر به این بیماری مبتلا شوید، ممکن است دچار سوزش سر دل یا سوء هاضمه اسیدی شوید. پزشکان تصور میکنند که برخی از افراد ممکن است به دلیل بیماری به نام فتق هیاتال دچار رفلاکس شوند. در بیشتر موارد، میتوانید علائم این بیماری را از طریق رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی کاهش دهید. اما برخی از افراد ممکن است به دارو یا جراحی نیاز داشته باشند.
علل بروز رفلاکس اسید معده به مری
GERD در اثر بازگشت مکرر اسید ایجاد میشود. هنگامی که غذا را میبلعید، یک نوار عضلانی دایرهای در اطراف انتهای مری (اسفنکتر تحتانی مری) شل میشود تا غذا و مایعات به معده برسد. سپس اسفنکتر دوباره بسته میشود.
اگر اسفنکتر به طور غیر طبیعی شل یا ضعیف شود، اسید معده میتواند به مری شما برگردد. این شستشوی معکوس مداوم اسید، پوشش مری را تحریک میکند و اغلب باعث التهاب آن میشود.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها
شرایطی که میتواند خطر ابتلا به رفلاکس معده را افزایش دهد عبارتند از:
- چاقی
- برآمدگی بالای معده به سمت دیافراگم (فتق هیاتال)
- بارداری
- اختلالات بافت همبند، مانند اسکلرودرمی
- تاخیر در تخلیه معده
عواملی که میتوانند رفلاکس اسید را تشدید کنند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- مصرف وعده های غذایی حجیم یا صرف غذا در اواخر شب
- خوردن غذاهای محرک مانند غذاهای چرب یا سرخ شده
- مصرف برخی نوشیدنیها مانند الکل یا قهوه
- مصرف برخی داروها مانند آسپرین یا انواع مسکن
علائم رفلاکس اسید معده به مری
شایع ترین علامت GERD سوزش سر دل است. معمولاً احساس سوزش در قفسه سینه است. این سوزش از پشت استخوان سینه شروع شده و به سمت گردن و گلو حرکت میکند. بسیاری از مردم میگویند احساس میشود غذا به دهان باز می گردد و طعم اسید یا تلخی از خود به جا میگذارد.
احساس سوزش، فشار یا درد سر دل میتواند تا 2 ساعت طول بکشد. اغلب این عارضه، بعد از خوردن غذا بدتر میشود. دراز کشیدن یا خم شدن نیز میتواند منجر به سوزش بیشتر سر دل شود. بسیاری از افراد در صورت ایستادن یا مصرف یک آنتی اسید، احساس بهتری خواهند داشت.
افراد گاهی اوقات درد معده ناشی از رفلاکس را با درد بیماری قلبی یا حمله قلبی اشتباه می گیرند، اما تفاوتهایی نیز وجود دارد. ورزش ممکن است درد بیماری قلبی را بدتر کند و استراحت ممکن است آن را تسکین دهد. درد سوزش سر دل کمتر با فعالیت بدنی مرتبط است. اما شما اغلب نمیتوانید تفاوت را تشخیص دهید، بنابراین در صورت داشتن هر گونه درد قفسه سینه فورا به دنبال کمک پزشکی باشید.
علاوه بر درد، ممکن است علائم زیر نیز وجود داشته باشند:
- حالت تهوع
- بوی بد دهان
- مشکل در تنفس
- مشکل در بلع غذا
- استفراغ
- ساییدگی مینای دندان
- احساس وجود توده در گلو
اگر در شب رفلاکس اسید معده داشته باشید، ممکن است این موارد را نیز تجربه کنید:
- سرفه طولانی
- لارنژیت
- آسمی که به طور ناگهانی ایجاد یا بدتر میشود
- مشکلات خواب
درمان دارویی و درمانهای خانگی رفلاکس اسید معده به مری
هدف از درمان GERD کاهش میزان بازگشت اسید یا کاهش آسیب به پوشش مری ناشی از اسید است. پزشک ممکن است داروهای بدون نسخه یا دیگر داروها را برای درمان علائم شما توصیه کند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
آنتی اسیدها:
این داروها میتوانند به خنثی کردن اسید در مری و معده و توقف سوزش سر دل کمک کنند. اما استفاده طولانی مدت از آنها میتواند عوارض جانبی از جمله اسهال، تغییر متابولیسم کلسیم را تغییر و تجمع منیزیم در بدن را در پی داشته باشد. همچنین مصرف بیش از حد منیزیم میتواند برای افرادی که بیماری کلیوی دارند خطرناک باشد. اگر به مدت بیش از 2 هفته به آنتی اسیدها نیاز دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
مسدود کنندههای H2:
برای رفلاکس مزمن و سوزش سر دل، تجویز میشوند و ترشح اسید در معده را مسدود میکنند. مسدود کنندههای H2 عبارتند از: سایمتیدین، فاموتیدین و نیزاتیدین.
مهارکننده های پمپ پروتون (PPI):
این داروها پروتئین مورد نیاز برای ساخت اسید معده را مسدود میکنند. PPIها شامل دکسلانسوپرازول، اسموپرازول، لانسوپرازول، امپرازول، پانتوپرازول و رابپرازول هستند. اغلب این داروها نیاز به تجویز پزشک دارند. بنابراین از مصرف خودسرانه آنها بپرهیزید.
پروکینتیکها:
در موارد نادر، این داروها به تخلیه سریع معده کمک میکنند تا اسید زیادی باقی نماند. آنها همچنین ممکن است به علائمی مانند نفخ، حالت تهوع و استفراغ کمک کنند. اما این داروها میتوانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. دومپریدون و متوکلوپرامید از جمله این داروها هستند و به دلیل عوارض جانبی بسیار زیاد، مصرف خودسرانه آنها میتواند خطرناک باشد.
رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی
تغییرات متعددی وجود دارد که پزشکان به شما پیشنهاد میکنند در سبک زندگی خود ایجاد کنید تا به کاهش علائم رفلاکس اسید معده به مری کمک کنید.
- از مصرف غذاها و نوشیدنیهای محرک خودداری کنید
- وعدههای غذایی کوچکتر بخورید
- آهسته غذا بخورید
- غذای خود را کاملاً بجوید
- سیگار را ترک کنید
- هنگام خواب، سر خود را بالا بیاورید
- در وزن مناسب بمانید
- لباس های گشاد بپوشید
در یک مطالعه، درمان با طب سوزنی رفلاکس را در گروه آزمایش بهتر از PPIs متوقف کرد و نتایج آن طولانیتر ماند. ما برای تأیید این موضوع به مطالعات وسیع تری نیاز داریم، اما نتایج اولیه امیدوارکننده است.
غذاهایی که به جلوگیری از رفلاکس اسید کمک میکنند
چیزهای زیادی وجود دارد که میتوانید برای جلوگیری از رفلاکس اسید بخورید. آشپزخانه خود را با مواد غذایی از این سه دسته تهیه کنید:
غذاهای پر فیبر
غذاهای فیبردار باعث میشوند احساس سیری کنید، بنابراین کمتر احتمال دارد پرخوری کنید. این موضوع ممکن است به سوزش سر دل کمک کند. بنابراین، فیبر سالم را از این مواد غذایی مصرف کنید:
- غلات کامل مانند بلغور جو دوسر، کوسکوس و برنج قهوهای
- سبزیجات ریشه دار مانند سیب زمینی شیرین، هویج و چغندر
- سبزیجات سبز رنگ مانند مارچوبه، کلم بروکلی و لوبیا سبز
غذاهای قلیایی
غذاها در امتداد مقیاس pH قرار می گیرند. آنهایی که pH پایینی دارند اسیدی هستند و احتمال ایجاد رفلاکس بیشتر است. آنهایی که PH بالاتری دارند قلیایی هستند و میتوانند به جبران اسید قوی معده کمک کنند. غذاهای قلیایی عبارتند از:
- موز
- خربزه
- گل کلم
- رازیانه
- آجیل
مواد غذایی با آب میان بافتی زیاد
خوردن غذاهای حاوی آب زیاد میتواند اسید معده را رقیق و ضعیف کند. خوراکیهایی مانند:
- کرفس
- خیار
- کاهو
- هندوانه
غذاهایی که ممکن است باعث سوزش سر دل شوند
غذاهایی که معمولاً به عنوان محرکهای سوزش معده شناخته میشوند، باعث خواهند شد تا اسفنکتر مری شل شود و فرآیند هضم را به تأخیر بیندازد. همچنین به غذا اجازه میدهد مدت بیشتری در معده بماند. بدترین خوراکیهای محرک این بیماری، غذاهای سرشار از چربی، نمک یا ادویه هستند. مانند:
- غذای سرخ شده
- فست فود
- پیتزا
- چیپس سیب زمینی و سایر تنقلات فرآوری شده
- پودر فلفل چیلی (سفید، سیاه، کاین)
- گوشتهای چرب مانند بیکن و سوسیس
- پنیر
سایر غذاهایی که میتوانند همین مشکل را ایجاد کنند عبارتند از:
- سسهای بر پایه گوجه فرنگی
- میوههای خانواده مرکبات
- شکلات
- نعناع تند
- نوشیدنیهای گازدار
اعتدال کلید کنترل این بیماری است، زیرا بسیاری از مردم ممکن است نتوانند یا نخواهند این غذاها را به طور کامل حذف کنند. اما سعی کنید از خوردن غذاهای مشکل دار در اواخر عصر و نزدیک به زمان خواب اجتناب کنید، به طوری که آنها در شکم شما قرار نگیرند و وقتی شب دراز میکشید از مری شما بالا نروند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد قفسه سینه دارید، به خصوص اگر تنگی نفس یا درد فک یا بازو نیز دارید، فوراً به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید. اینها ممکن است علائم و نشانه های حمله قلبی باشند.
در موارد زیر با پزشک خود وقت ملاقات بگیرید:
- علائم رفلاکس اسید معده شدید یا مکرر را تجربه میکنید
- بیش از دو بار در هفته از داروهای بدون نسخه برای سوزش سر دل استفاده میکنید
ارتباط بین رفلاکس اسید معده و آسم چیست؟
افراد مبتلا به آسم ممکن است خطر ابتلا به رفلاکس بیشتری داشته باشند. همچنین GERD ممکن است علائم آسم را بدتر کند. این دو بیماری ممکن است به دلیل موارد زیر ارتباط داشته باشند:
- اعصاب در قسمت تحتانی مری به اعصاب در ریهها متصل میشوند، به این معنی که علائم GERD ممکن است علائم آسم را تحریک کند.
- ذرات ریز ناشی از ریفلاکس اسید میتوانند وارد مجاری هوایی شده و علائم آسم را تشدید کنند.
- ماهیچههای قاعده مری میتوانند در حین شعلهور شدن آسم شل شوند و باعث شوند محتویات معده به سمت گلو برگردد.
- برخی از داروهای آسم، مانند داروهای استنشاقی با تسکین سریع، ممکن است باعث ایجاد ریفلاکس شوند.
درمان بیماری آسم
بیماری آسم، یک بیماری مزمن است که درمان قطعی ندارد. بیشتر درمانها بر کنترل علائم و پیشگیری از حملات آسم متمرکز هستند. درمان این عارضه، معمولاً شامل یادگیری تشخیص محرکها، انجام اقداماتی برای جلوگیری از محرکها و ردیابی تنفس است تا مطمئن شوید که داروهای شما علائم را تحت کنترل نگه میدارند. در صورت تشدید آسم، ممکن است لازم باشد از یک داروی استنشاقی سریع تسکین دهنده استفاده کنید.
برنامه کنترل آسم
با پزشک خود برای ایجاد یک برنامه برای کنترل آسم همکاری کنید که به صورت کتبی مشخص کند که چه زمانی باید داروهای خاصی را مصرف کنید یا چه زمانی دوز داروهای خود را بر اساس علائم خود افزایش یا کاهش دهید. همچنین فهرستی از محرکهای خود و اقداماتی را که باید برای اجتناب از آنها بردارید، درج کنید. همواره تحت نظر پزشک باشید تا از بروز مشکلات جدی پیشگیری کنید.