روز جهانی ایدز 2021: پایان دادن به نابرابری‌ها، پایان دادن به ایدز

چهل سال پس از گزارش اولین موارد ایدز، HIV همچنان جهان را تهدید می‌کند. اچ‌آی‌وی همچنان یک مسئله مهم بهداشت عمومی است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد.

37,700,000طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، 37 میلیون و هفتصد هزار نفر در سال 2020، در سراسر جهان مبتلا به ایدز بودند. از این تعداد 680 هزار نفر جان خود را از دست دادند. در این سال یک میلیون و پانصد هزار نفر به تازگی به این بیماری مبتلا شدند. اما تنها 73 درصد از مبتلایان به ویروس HIV، درمان ضدرتروویروسی مادام العمر (ART) دریافت کردند.

اگرچه جهان در دهه‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است، اما اهداف مهم جهانی برای سال 2020 محقق نشد. تقسیم بندی، نابرابری و بی توجهی به حقوق بشر، از جمله شکست‌هایی است که باعث شد HIV به یک بحران بهداشت جهانی تبدیل شود و همچنان باقی بماند. اکنون، COVID-19 نابرابری‌ها و اختلالات در خدمات را تشدید و زندگی بسیاری از افراد مبتلا به HIV را چالش برانگیزتر می‌کند.

هر سال 1 دسامبر مصادف با 10 آذر، به عنوان روز جهانی ایدز نامگذاری شده است. شعار این روز در سال 2021 “پایان دادن به نابرابری‌ها، پایان دادن به ایدز” است.

در 1 دسامبر 2021، WHO از رهبران و شهروندان جهانی می‌خواهد تا برای مقابله با نابرابری‌هایی که باعث ایجاد ایدز می‌شود و دسترسی به افرادی که در حال حاضر خدمات ضروری HIV را دریافت نمی‌کنند، گرد هم آیند. در راستای اهداف این روز، در این مقالهاطلاعات جامعی در ارتباط با این بیماری در اختیار شما قرار خواهیم داد.

HIV چیست؟

HIV مخفف ویروس نقص ایمنی انسانی است. این ویروس با از بین بردن نوعی گلبول سفید که به بدن در مبارزه با عفونت کمک می‌کند، به سیستم ایمنی بدن آسیب می رساند. این موضوع، فرد را در معرض خطر عفونت‌های جدی و برخی سرطان‌ها قرار می‌دهد.

ایدز چیست؟

ایدز مخفف سندرم نقص ایمنی اکتسابی است. این مرحله نهایی عفونت با  ویروس HIV است. این سندرم زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به دلیل ویروس به شدت آسیب ببیند. همه افراد مبتلا به HIV به ایدز مبتلا نمی‌شوند.

علائم HIV/AIDS چیست؟

علائم HIV و ایدز بسته به مرحله عفونت متفاوت است. این علائم شامل موارد زیر است:

عفونت اولیه (اچ آی وی حاد):

برخی از افراد آلوده به HIV در عرض دو تا چهار هفته پس از ورود ویروس به بدن دچار بیماری شبیه آنفولانزا می‌شوند. این بیماری که به عنوان عفونت اولیه (حاد) HIV شناخته می‌شود، ممکن است چند هفته طول بکشد. علائم و نشانه‌های احتمالی عبارتند از:

• تب
• سردرد
• دردهای عضلانی و درد مفاصل
• راش
• گلو درد و زخم‌های دردناک دهان
• غدد لنفاوی متورم، عمدتا در گردن
• اسهال
• کاهش وزن
• سرفه کردن
• عرق شبانه

این علائم می‌توانند آنقدر خفیف باشند که حتی ممکن است متوجه آنها نشوید. با این حال، مقدار ویروس در جریان خون شما (بار ویروسی) در این زمان بسیار زیاد است. در نتیجه، عفونت در طول عفونت اولیه راحت‌تر از مرحله بعدی گسترش می‌یابد.

عفونت نهفته بالینی (HIV مزمن):

در این مرحله از عفونت، HIV هنوز در بدن و در گلبول‌های سفید وجود دارد. با این حال، بسیاری از افراد ممکن است در این مدت هیچ علامت یا عفونتی نداشته باشند.

اگر درمان ضد رتروویروسی (ART) دریافت نمی‌کنید، این مرحله می‌تواند سال ها طول بکشد. برخی افراد خیلی زودتر دچار بیماری شدیدتر می‌شوند.

عفونت علامت دار HIV:

همانطور که ویروس به تکثیر و از بین بردن سلول‌های ایمنی شما ادامه می‌دهد، ممکن است دچار عفونت‌های خفیف یا علائم و نشانه‌های مزمن مانند موارد زیر شوید:

• تب
• خستگی
• غدد لنفاوی متورم که اغلب یکی از اولین علائم عفونت HIV است
• اسهال
• کاهش وزن
• عفونت قارچی دهان (برفک دهان)
• زونا (هرپس زوستر)
• پنومونی

پیشرفت به سمت ایدز:

به لطف درمان‌های ضد ویروسی بهتر، امروزه اکثر افراد مبتلا به HIV، به ایدز مبتلا نمی‌شوند. اچ‌آی‌وی بدون درمان معمولاً طی 8 تا 10 سال به ایدز تبدیل می‌شود.

هنگامی که ایدز رخ می‌دهد، سیستم ایمنی بدن شما به شدت آسیب دیده است. احتمال ابتلای شما به عفونت‌های فرصت‌طلب یا سرطان‌های فرصت‌طلب بیشتر است. بیماری‌هایی که معمولاً در فردی با سیستم ایمنی سالم باعث بیماری نمی‌شوند.

علائم و نشانه های برخی از این عفونت‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تعریق زیاد
• لرز
• تب مکرر
• اسهال مزمن
• غدد لنفاوی متورم
• لکه های سفید مداوم یا ضایعات غیرعادی روی زبان یا دهان
• خستگی مداوم و غیر قابل توضیح
• ضعف
• کاهش وزن
• بثورات یا برجستگی های پوستی

علل ایدز/HIV

HIV توسط یک ویروس ایجاد می‌شود. می‌تواند از طریق تماس جنسی یا خون و یا از مادر به کودک در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی سرایت کند.

چگونه HIV به ایدز تبدیل می‌شود؟

HIV سلول های CD4 T را از بین می‌برد. این گلبول‌های سفید خون نقش مهمی در کمک به بدن در مبارزه با بیماری دارند. هرچه سلول‌های CD4 T کمتری داشته باشید، سیستم ایمنی بدن شما ضعیف تر می‌شود.

ممکن است سال‌ها قبل از ابتلا به ایدز، عفونت HIV، با علائم کم یا بدون علائم، داشته باشید. ایدز زمانی تشخیص داده می‌شود که تعداد سلول‌های CD4 T به زیر 200 کاهش یابد یا دچار یک عارضه تعریف‌کننده ایدز، مانند عفونت جدی یا سرطان باشید.

نحوه انتشار HIV

برای آلوده شدن به HIV، خون آلوده، مایع منی یا ترشحات واژن باید وارد بدن شما شود. این می‌تواند به چندین روش اتفاق بیفتد:

1. با داشتن رابطه جنسی: در صورت داشتن رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با شریک آلوده‌ای که خون، مایع منی یا ترشحات واژن وارد بدن می‌شود، ممکن است فرد مبتلا شود. این ویروس می‌تواند از طریق زخم‌های دهان یا پارگی‌های کوچک که گاهی در رکتوم یا واژن در حین فعالیت جنسی ایجاد می‌شود، وارد بدن شود.
2. با استفاده از سوزن‌های مشترک: به اشتراک گذاشتن لوازم دارویی آلوده IV (سوزن و سرنگ) شما را در معرض خطر بالای HIV و سایر بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت قرار می‌دهد.
3. از انتقال خون: در برخی موارد، ویروس ممکن است از طریق انتقال خون منتقل شود. بیمارستان‌ها و بانک‌های خون اکنون منبع خون را برای آنتی‌بادی‌های HIV بررسی می‌کنند، بنابراین این خطر بسیار ناچیز است.
4. در دوران بارداری یا زایمان یا از طریق شیردهی: مادران آلوده می‌توانند ویروس را به نوزادان خود منتقل کنند. مادرانی که HIV مثبت هستند و در دوران بارداری برای عفونت تحت درمان قرار می‌گیرند، می‌توانند به طور قابل توجهی خطر را برای نوزادان خود کاهش دهند.

چگونه HIV گسترش نمی‌یابد؟

شما نمی‌توانید از طریق تماس معمولی به HIV مبتلا شوید. این بدان معناست که شما نمی‌توانید با در آغوش گرفتن، بوسیدن، رقصیدن، غذا خوردن یا دست دادن با فردی که مبتلا به این عفونت است، به اچ آی وی یا ایدز مبتلا شوید. این بیماری از طریق هوا، آب یا نیش حشرات منتقل نمی‌شود.

عوامل خطر

هر کس در هر سن، نژاد، جنس یا گرایش جنسی ممکن است به HIV/AIDS آلوده شود. با این حال، در موارد زیر، ریسک ابتلا بالاتر است:

• رابطه جنسی محافظت نشده و با شرکای جنسی متعدد داشته باشید.
• بیماری مقاربتی داشته باشید.
• از داروها یا مواد مخدر IV (تزریقی) استفاده کنید. افرادی که از داروهای IV استفاده می کنند اغلب از سوزن و سرنگ مشترک استفاده می کنند. این آنها را در معرض قطرات خون دیگران قرار می‌دهد.

عوارض

عفونت HIV سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می‌کند و احتمال ابتلا به بسیاری از عفونت‌ها و انواع خاصی از سرطان را افزایش می‌دهد.

عفونت‌های مشترک HIV/AIDS:

1. پنومونی پنوموسیستیس (PCP): این عفونت قارچی می‌تواند باعث بیماری شدید شود. اگرچه با درمان‌های فعلی HIV/AIDS به میزان قابل توجهی کاهش یافته است اما در ایالات متحده PCP همچنان شایع ترین علت ذات الریه در افراد آلوده به HIV است.
2. کاندیدیازیس (برفک دهان): کاندیدیازیس یک عفونت شایع مرتبط با HIV است. این باعث التهاب و یک پوشش ضخیم و سفید روی دهان، زبان، مری یا واژن می‌شود.
3. سل (TB): در کشورهای با منابع محدود، سل شایع‌ترین عفونت فرصت طلب مرتبط با HIV است. این یکی از علل اصلی مرگ و میر در میان افراد مبتلا به ایدز است.
4. سیتومگالوویروس: این ویروس رایج هرپس در مایعات بدن مانند بزاق، خون، ادرار، مایع منی و شیر مادر منتقل می‌شود. یک سیستم ایمنی سالم ویروس را غیرفعال می‌کند و در بدن شما خفته باقی می‌ماند. اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شود، ویروس دوباره ظاهر و باعث آسیب به چشم‌ها، دستگاه گوارش، ریه‌ها یا سایر اندام‌ها می‌شود.
5. مننژیت کریپتوکوکی: مننژیت التهاب غشاء و مایع اطراف مغز و نخاع شما (مننژ) است. مننژیت کریپتوکوکی یک عفونت شایع سیستم عصبی مرکزی مرتبط با HIV است که توسط قارچ موجود در خاک ایجاد می‌شود.
6. توکسوپلاسموز: این عفونت بالقوه کشنده توسط توکسوپلاسما گوندی ایجاد می‌شود. یک انگل که عمدتاً توسط گربه‌ها پخش می‌شود. گربه‌های آلوده انگل‌ها را در مدفوع خود دفع می‌کنند که ممکن است به سایر حیوانات و انسان‌ها سرایت کند. توکسوپلاسموز می‌تواند باعث بیماری قلبی شود و تشنج زمانی رخ می‌دهد که به مغز سرایت کند.

سرطان های مشترک HIV/AIDS:

1. لنفوم: این سرطان از گلبول های سفید شروع می‌شود. شایع ترین علامت اولیه تورم بدون درد غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران است.
2. سارکوم کاپوزی: تومور دیواره رگ های خونی، سارکوم کاپوزی معمولاً به صورت ضایعات صورتی، قرمز یا بنفش روی پوست و دهان ظاهر می‌شود. در افرادی که پوست تیره‌تری دارند، ضایعات ممکن است قهوه‌ای تیره یا سیاه به نظر برسند. سارکوم کاپوزی می‌تواند اندام‌های داخلی از جمله دستگاه گوارش و ریه‌ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

سایر عوارض

• سندرم کاهش وزن: HIV/AIDS درمان نشده می‌تواند باعث کاهش وزن قابل توجهی شود که اغلب با اسهال، ضعف مزمن و تب همراه است.
• عوارض عصبی: HIV می‌تواند علائم عصبی مانند گیجی، فراموشی، افسردگی، اضطراب و مشکل در راه رفتن را ایجاد کند. اختلالات عصبی-شناختی مرتبط با ایدز می‌تواند از علائم خفیف تغییرات رفتاری و کاهش عملکرد ذهنی تا زوال عقل شدید که باعث ضعف و ناتوانی در عملکرد می‌شود، متغیر باشد.
• بیماری کلیوی: نفروپاتی مرتبط با HIV التهاب فیلترهای ریز کلیه است که مایعات اضافی و مواد زائد را از خون شما خارج کرده و به ادرار شما منتقل می‌کند. این بیماری اغلب افراد سیاهپوست یا اسپانیایی تبار را مبتلا می‌کند.
• بیماری کبد: بیماری کبد نیز یک عارضه بزرگ است، به ویژه در افرادی که هپاتیت B یا هپاتیت C نیز دارند.

آیا HIV/AIDS قابل پیشگیری است؟

شما می‌توانید خطر انتقال HIV را با موارد زیر کاهش دهید:

• انجام آزمایش HIV
• انتخاب رفتارهای جنسی کم خطرتر: این شامل محدود کردن تعداد شرکای جنسی شما و استفاده از کاندوم لاتکس در هر بار رابطه جنسی است. اگر شما یا همسرتان به لاتکس حساسیت دارید، می توانید از کاندوم پلی اورتان استفاده کنید.
• انجام آزمایش و درمان بیماری های مقاربتی (STD)
• تزریق نکردن مواد مخدر و عدم استفاده از سرنگ مشترک
• آزمایش و مشاوره برای ارتباط با مراقبت از سل (TB)
• ختنه پزشکی داوطلبانه مردان (VMMC)
• صحبت با پزشک در مورد داروهای پیشگیری از HIV:

1. PrEP (پیشگیری قبل از مواجهه): این دارو برای افرادی است که قبلاً HIV نداشته‌اند اما در معرض خطر ابتلا به آن هستند. PrEP یک داروی روزانه است که می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
2. PEP (پیشگیری پس از مواجهه): این دارو برای افرادی است که احتمالاً در معرض HIV قرار گرفته‌اند. این فقط برای شرایط اضطراری است. PEP باید ظرف 72 ساعت پس از مواجهه احتمالی با HIV شروع شود.

تشخیص ایدز/HIV چگونه است؟

HIV از طریق آزمایش خون یا بزاق قابل تشخیص است. تست‌های موجود عبارتند از:

• آزمایشات آنتی ژن/آنتی بادی: این آزمایش‌ها معمولاً شامل خون‌گیری از ورید است. آنتی ژن‌ها مواد روی خود ویروس HIV هستند و معمولاً در خون ظرف چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض HIV قابل تشخیص هستند. هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما در معرض HIV قرار می‌گیرد، آنتی بادی ها تولید می‌شوند. ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد تا آنتی بادی‌ها قابل تشخیص شوند. تست‌های ترکیبی آنتی ژن/آنتی بادی می‌تواند دو تا شش هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، مثبت شود.
• آزمایشات آنتی بادی: این آزمایش‌ها به دنبال آنتی بادی های HIV در خون یا بزاق هستند. اکثر آزمایشات سریع اچ آی وی، از جمله خودآزمایی که در خانه انجام می‌شود، آزمایش آنتی بادی است. آزمایش های آنتی بادی می‌تواند 3 تا 12 هفته بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن مثبت شود.
• آزمایشات اسید نوکلئیک (NATs): این آزمایش‌ها ویروس واقعی را در خون شما جستجو می‌کنند. آنها همچنین شامل خون گرفته شده از ورید هستند. NAT اولین آزمایشی است که پس از قرار گرفتن در معرض HIV مثبت می‌شود.

درمان ایدز چیست؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای HIV/AIDS وجود ندارد. به محض اینکه به عفونت مبتلا شوید، بدن نمی‌تواند از شر آن خلاص شود. با این حال، داروهای زیادی وجود دارند که می‌توانند HIV را کنترل کرده و از عوارض جلوگیری کنند. این داروها درمان ضد رتروویروسی (ART) نامیده می‌شوند. هر فردی که HIV مثبت تشخیص داده می‌شود، صرف نظر از مرحله عفونت یا عوارض، باید ART شروع شود.

ART معمولاً ترکیبی از سه یا چند دارو از چندین کلاس دارویی مختلف است. این روش بهترین شانس را برای کاهش میزان HIV در خون دارد. گزینه های ART زیادی وجود دارد که سه داروی HIV را در یک قرص ترکیب می‌کند که یک بار در روز مصرف می‌شود.

شروع و ادامه درمان

به همه افراد مبتلا به عفونت HIV، صرف نظر از تعداد یا علائم سلول های CD4 T، باید داروهای ضد ویروسی ارائه شود.

باقی ماندن در ART موثر با بار ویروسی غیرقابل تشخیص HIV در خون، بهترین راه برای سالم ماندن افراد مبتلا به این ویروس خطرناک است.

برای اینکه ART موثر باشد، مهم است که داروها را طبق تجویز، بدون از دست دادن یا نادیده گرفتن دوز مصرف کنید. درمان موثر ART باعث موارد زیر خواهد شد:

• سیستم ایمنی قویتر می‌شود.
• احتمال ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد.
• شانس ابتلا به HIV مقاوم به درمان را کاهش می دهد.
• احتمال انتقال HIV به افراد دیگر را کاهش می دهد.

داشتن قرار ملاقات منظم با پزشک برای نظارت بر سلامت و پاسخ به درمان نیز مهم است. اگر با درمان HIV مشکل دارید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید برای یافتن راه‌هایی برای رفع این چالش‌ها با یکدیگر همکاری کنید.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

در کنار دریافت درمان پزشکی، ضروری است که در مراقبت از خود نقشی فعال داشته باشید. توصیه‌های زیر ممکن است به شما کمک کند تا مدت بیشتری سالم بمانید:

غذاهای سالم بخورید.

مطمئن شوید که تغذیه کافی دریافت می‌کنید. میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و پروتئین بدون چربی به شما کمک می‌کنند تا قوی بمانید، انرژی بیشتری به شما می‌دهد و از سیستم ایمنی بدن شما حمایت می‌کند.

از مصرف گوشت خام، تخم مرغ و غیره خودداری کنید. بیماری‌های ناشی از غذا می‌تواند به ویژه در افرادی که به HIV آلوده هستند شدید باشد. گوشت را بپزید تا خوب پخته شود. از محصولات لبنی غیر پاستوریزه، تخم مرغ خام و غذاهای دریایی خام مانند صدف، سوشی یا ساشیمی خودداری کنید.

واکسن های مناسب را دریافت کنید.

اینها ممکن است از عفونت‌های معمولی مانند ذات الریه و آنفولانزا جلوگیری کنند. پزشک شما ممکن است واکسن‌های دیگری، از جمله برای HPV، هپاتیت A و هپاتیت B، را نیز توصیه کند. واکسن‌های غیرفعال به طور کلی بی‌خطر هستند، اما بیشتر واکسن‌های حاوی ویروس‌های زنده به دلیل ضعف سیستم ایمنی شما، ایمن نیستند.

مراقب حیوانات همراه باشید.

برخی از حیوانات ممکن است حامل انگل‌هایی باشند که می‌تواند باعث عفونت در افراد HIV مثبت شود. مدفوع گربه می‌تواند باعث توکسوپلاسموز شود، خزندگان می‌توانند حامل سالمونلا باشند و پرندگان می‌توانند کریپتوکوکوس یا هیستوپلاسموز را حمل کنند. پس از دست زدن به حیوانات خانگی یا خالی کردن جعبه زباله، دست‌ها را کاملا بشویید.

مکمل هایی که ممکن است مفید باشند:

• استیل ال کارنیتین: محققان از استیل ال کارنیتین برای درمان درد عصبی، بی حسی یا ضعف (نوروپاتی) در افراد مبتلا به دیابت استفاده کرده‌اند. همچنین این ماده، ممکن است نوروپاتی مرتبط با HIV را کاهش دهد.
• پروتئین آب پنیر و اسیدهای آمینه خاص: شواهد اولیه نشان می‌دهد که پروتئین آب پنیر، می‌تواند به افزایش وزن برخی افراد مبتلا به HIV کمک کند. همچنین به نظر می‌رسد پروتئین آب پنیر باعث کاهش اسهال و افزایش تعداد سلول های CD4 T می‌شود. اسیدهای آمینه ال-گلوتامین، ال-آرژنین و هیدروکسی متیل بوتیرات (HMB) نیز ممکن است به افزایش وزن کمک کنند.
• پروبیوتیک‌ها: شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه پروبیوتیک ساکارومایسس بولاردی ممکن است به اسهال مرتبط با HIV کمک کند، اما فقط طبق دستور پزشک از آن استفاده کنید.
• ویتامین‌ها و مواد معدنی: ویتامین‌های A، D، E، C و B و همچنین مواد معدنی روی، آهن و سلنیوم، در صورت داشتن سطوح پایین ممکن است مفید باشند.

مکمل هایی که ممکن است خطرناک باشند:

• مخمر سنت جان: یک داروی رایج افسردگی، مخمر سنت جان می‌تواند اثربخشی چندین نوع داروی ضد HIV را تا بیش از نصف کاهش دهد.
• مکمل های سیر: اگرچه سیر به خودی خود ممکن است به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند، اما مکمل‌های سیر ممکن است با برخی از داروهای ضد HIV تداخل داشته باشند و توانایی آنها را کاهش دهند. خوردن گهگاه سیر در غذا بی خطر به نظر می‌رسد.
• عصاره برنج مخمر قرمز: برخی از افراد از این برای کاهش کلسترول استفاده می‌کنند، اما در صورت مصرف یک مهارکننده پروتئاز یا استاتین از آن اجتناب کنید.

تمرینات ذهن و بدن

نشان داده شده است که تمریناتی مانند یوگا، مدیتیشن و تای چی باعث کاهش استرس و همچنین بهبود فشار خون و کیفیت زندگی می‌شود. در حالی که آنها به مطالعه بیشتری نیاز دارند، اگر شما با HIV/AIDS زندگی می کنید، این روش‌ها ممکن است مفید باشد.