
نقش مکمل ویتامین E در پیشگیری و درمان بیماریها
1. بیماریهای قلبی-عروقی
استرس اکسیداتیو یکی از عوامل مهم در ایجاد آترواسکلروز (سخت شدن رگها) و بیماریهای قلبی است. ویتامین E با کاهش اکسیداسیون کلسترول LDL و جلوگیری از تجمع پلاکهای چربی در دیواره رگها، ممکن است خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش دهد.
مطالعات نشان دادهاند که مکملهای ویتامین E میتوانند:
از پیشرفت بیماریهای کرونری قلب جلوگیری کنند.
فشار خون را بهبود ببخشند.
عملکرد اندوتلیوم رگها را تقویت نمایند.
2. سرطان
ویتامین E با محدود کردن آسیب به DNA و کاهش التهابات مزمن، نقش محافظتی علیه برخی سرطانها دارد. برخی از مهمترین ارتباطات یافته شده عبارتند از:
سرطان پروستات: مطالعات نشان دادهاند که مصرف کافی ویتامین E ممکن است خطر سرطان پروستات را در مردان کاهش دهد.
سرطان سینه: در زنان، مصرف ویتامین E میتواند با کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه همراه باشد.
سرطان کولورکتال: ویتامین E ممکن است به محافظت از سلولهای کولون در برابر آسیبهای اکسیداتیو کمک کند.
3. بیماریهای چشمی
بیماریهای چشمی مرتبط با افزایش سن، به ویژه دژنراسیون ماکولا و آب مروارید، به استرس اکسیداتیو وابسته هستند. مکمل ویتامین E میتواند:
سرعت پیشرفت دژنراسیون ماکولا را کند کند.
خطر آب مروارید مرتبط با سن را کاهش دهد.
مطالعهی AREDS (Age-Related Eye Disease Study) که یکی از بزرگترین تحقیقات در این زمینه است، نشان داد که مکمل ویتامین E همراه با آنتیاکسیدانهای دیگر میتواند خطر پیشرفت AMD را تا ۲۵٪ کاهش دهد.
4. اختلالات نورولوژیک
ویتامین E به عنوان یک محافظ نورونی، در جلوگیری از تخریب سلولهای عصبی نقش دارد. در بیماریهایی نظیر:
بیماری آلزایمر
بیماری پارکینسون
اختلالات شناختی خفیف
مکمل ویتامین E میتواند روند پیشرفت بیماری را کندتر کرده و عملکرد مغز را بهبود بخشد.
5. بیماریهای پوستی
به دلیل خاصیت ضدالتهابی و محافظت در برابر اشعههای UV، ویتامین E میتواند در درمان و پیشگیری از مشکلات پوستی مانند:
اگزما
پسوریازیس
آکنه
چین و چروک ناشی از آفتاب مؤثر باشد.
—
نیاز بدن به ویتامین E و دوز مصرفی مناسب
میزان نیاز روزانه
مقدار توصیهشده مصرف روزانه (RDA) ویتامین E برای بزرگسالان به شرح زیر است:
مردان و زنان بالغ: ۱۵ میلیگرم در روز (معادل ۲۲.۴ IU برای نوع طبیعی یا ۳۳.۳ IU برای نوع مصنوعی)
زنان باردار: ۱۵ میلیگرم در روز
زنان شیرده: ۱۹ میلیگرم در روز
دوزهای درمانی
دوزهای درمانی که در مطالعات برای اهداف خاص به کار رفتهاند معمولاً بالاترند و گاهی تا ۴۰۰ الی ۸۰۰ IU در روز نیز میرسند. اما دوزهای بالاتر باید تحت نظارت پزشک مصرف شوند.
مصرف بیش از حد ویتامین E
مصرف مقادیر بسیار زیاد از ویتامین E میتواند عوارضی داشته باشد:
خونریزی بیش از حد
اختلال در لخته شدن خون
افزایش خطر سکته هموراژیک (سکته خونریزیدهنده مغزی)
حد بالای قابل تحمل (Tolerable Upper Intake Level یا UL) برای بزرگسالان، ۱۰۰۰ میلیگرم در روز از نوع مکمل است.
—
چه کسانی به مکمل ویتامین E نیاز بیشتری دارند؟
برخی از گروهها بیشتر در معرض کمبود ویتامین E قرار دارند:
1. افراد مبتلا به بیماریهای سوءجذب چربی
بیماریهایی مانند:
سیستیک فیبروزیس
بیماری کرون
بیماری سلیاک
میتوانند جذب چربی و ویتامینهای محلول در چربی مانند ویتامین E را مختل کنند.
2. نوزادان نارس
نوزادان نارس ذخایر ویتامین E پایینتری دارند و ممکن است در معرض خطر کمبود باشند.
3. سالمندان
با افزایش سن، جذب ویتامین E کاهش مییابد. سالمندان همچنین بیشتر در معرض بیماریهای التهابی و اکسیداتیو هستند.
4. افراد سیگاری
سیگار کشیدن سطح استرس اکسیداتیو بدن را افزایش میدهد، بنابراین افراد سیگاری به میزان بیشتری ویتامین E نیاز دارند.
5. ورزشکاران
فعالیت فیزیکی شدید موجب افزایش تولید رادیکالهای آزاد میشود، بنابراین ورزشکاران ممکن است نیاز بیشتری به آنتیاکسیدانها مانند ویتامین E داشته باشند.
—
منابع طبیعی ویتامین E
بهترین راه برای دریافت ویتامین E، مصرف منابع غذایی غنی از این ویتامین است:
آجیلها: بادام، گردو، فندق
دانهها: دانه آفتابگردان، دانه کتان
روغنهای گیاهی: روغن آفتابگردان، روغن جوانه گندم، روغن زیتون
سبزیجات برگ سبز: اسفناج، کلم پیچ
میوهها: آووکادو، کیوی، انبه
غلات سبوسدار
با این حال، در برخی موارد، مصرف مکملهای ویتامین E برای تأمین نیازهای بدن ضروری میشود.
—
انتخاب مکمل مناسب ویتامین E
هنگام انتخاب مکمل ویتامین E باید به چند نکته توجه کرد:
1. منبع ویتامین: مکملهای طبیعی (d-alpha-tocopherol) جذب بهتری نسبت به انواع مصنوعی (dl-alpha-tocopherol) دارند.
2. فرمولاسیون: برخی مکملها علاوه بر آلفا-توکوفرول، سایر اشکال ویتامین E مانند توکوتریونولها را نیز شامل میشوند که میتواند مفیدتر باشد.
3. دوز: بهتر است مکملی را انتخاب کنید که دوز مناسبی داشته باشد و از دوزهای بسیار بالا پرهیز شود مگر به توصیه پزشک.
4. برند معتبر: انتخاب مکمل از برندهای شناخته شده و دارای تاییدیههای بهداشتی اهمیت زیادی دارد.
—
تداخلات دارویی و ویتامین E
ویتامین E ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد:
رقیقکنندههای خون (مثل وارفارین): مصرف همزمان میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
داروهای شیمیدرمانی: ممکن است اثربخشی برخی داروهای ضدسرطان را کاهش دهد.
استاتینها: برخی شواهد نشان میدهند که مصرف همزمان ممکن است اثربخشی استاتینها را کاهش دهد.
بنابراین در صورت مصرف داروهای خاص، مشورت با پزشک قبل از مصرف مکمل ویتامین E ضروری است.
—
تحقیقات جدید درباره ویتامین E
در سالهای اخیر، تحقیقات زیادی روی ویتامین E انجام شده است که ابعاد جدیدی از فواید آن را نشان میدهد:
تقویت ریکاوری عضلات پس از ورزشهای سنگین
کاهش آسیبهای ناشی از آلودگی هوا به ریهها
بهبود پاسخ واکسیناسیون در سالمندان
محافظت در برابر اختلالات متابولیک نظیر سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲
نقش در تنظیم بیان ژنها و مسیرهای سلولی مرتبط با طول عمر
—
نتیجهگیری
ویتامین E یکی از مهمترین آنتیاکسیدانهای طبیعی است که نقشهای حیاتی متعددی در بدن ایفا میکند. از تقویت سیستم ایمنی گرفته تا محافظت از سلولهای عصبی و جلوگیری از بیماریهای قلبی و سرطانی، مصرف کافی و متعادل این ویتامین میتواند کیفیت زندگی را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد.
مصرف مکمل ویتامین E بهویژه برای گروههای در معرض خطر یا افراد با نیازهای ویژه میتواند مفید باشد؛ البته مشاوره با پزشک پیش از شروع مصرف مکمل توصیه میشود.
در نهایت، تعادل کلید اصلی است: نه کمبود و نه مصرف بیش از حد، بلکه مصرف مناسب بر پایه نیازهای فردی، بهترین راه بهرهگیری از خواص شگفتانگیز ویتامین E خواهد بود.
—
منابع علمی:
Traber MG. Vitamin E. In: Modern Nutrition in Health and Disease. 11th ed.
Miller ER, Pastor-Barriuso R, Dalal D, et al. Meta-analysis: High-dosage vitamin E supplementation may increase all-cause mortality. Ann Intern Med.
Semba RD. Vitamin E and Age-Related Macular Degeneration. Retinal Diseases and Nutrition.
Ricciarelli R, Zingg JM, Azzi A. Vitamin E: Protective role of antioxidant radical scavenger.
—