
گوش درد یک مشکل شایع به خصوص در کودکان است که میتواند نگران کننده باشد، اما معمولاً ناشی از یک عفونت جزئی است و اغلب در عرض چند روز بدون درمان بهبود مییابد. گوش درد میتواند یک درد تیز، مبهم یا سوزان در گوش باشد که میآید و میرود یا دائمی است.
موم یا جرم گوش (Earwax)
گوش شما همیشه موم یا واکس میسازد و خودش هم از شر آن خلاص میشود. هنگامی که گوش این چرخه فرآیند را به خوبی انجام ندهد، موم جمع شده و سفت میشود و این امر باعث مسدود شدن مجرای گوش شما خواهد شد. جسم گیر کرده در گوش یا تجمع موم گوش گاهی اوقات باعث درد میشود.
گوش شما ممکن است صدمه ببیند، خارش داشته باشد، ترشحاتش کند یا عفونی شود. حتی ممکن است برای مدتی شنوایی خود را از دست بدهید. از سواپهای پنبهای یا اشیاء دیگر برای خارج کردن موم استفاده نکنید. شما با این کار فقط آن را بیشتر به داخل کانال گوش خود وارد کرده و احتمال آسیب را بیشتر میکنید.
اگر انباشتگی موم خفیف باشد، میتوانید از قطرههای گوش که موم را نرم میکنند، استفاده کنید. اما اگر موم، سفت شده به پزشک مراجعه کنید. او میتواند موم را بدون آسیب رساندن به پرده گوش خارج کند.
فشار هوا (Air Pressure)
بیشتر اوقات، گوش شما کار زیادی را انجام میدهد تا فشار را در هر دو طرف پرده گوش یکسان نگه دارد. آن صدای کمی که هنگام قورت دادن احساس میکنید بخشی از این فرآیند است. اما تغییرات سریع، مانند زمانی که در هواپیما یا در آسانسور هستید، میتواند تعادل را از بین ببرد. آسیب گوش در اثر تغییرات فشار (از ارتفاعات بالا و دلایل دیگر) ممکن است باعث شود گوش شما درد بگیرد و در شنوایی مشکل داشته باشید.
این معمولا یک اختلال عملکرد شیپور استاش است که می تواند در برخی افراد مزمن باشد. برای جلوگیری از مشکلات در هواپیما یا آسانسور، آدامس بجوید، آب نبات سفت بمکید، یا در هنگام برخاستن و فرود آمدن، خمیازه بکشید و قورت دهید. نفس عمیق بکشید، سوراخ های بینی خود را ببندید، سپس به آرامی سعی کنید هوا را از بینی خود خارج کنید. هنگامی که سرماخوردگی، عفونت سینوسی یا علائم آلرژی دارید، از سفر هوایی و غواصی خودداری کنید.
بیماری گوش شناگر (Swimmer’s Ear)
اگر هنگام کشیدن لاله گوش یا فشار دادن بر روی لبه کوچکی که آن را میبندد، گوش شما درد میکند، احتمالا به این عفونت مجرای گوش خارجی مبتلا شدهاید. زمانی که آب در مجرای گوش باقی میماند، باعث به وجود آمدن یک محیط مرطوب در داخل گوش میشود. در این محیط مرطوب زمینه برای رشد میکروب و باکتری انواع عفونت و ابتلا به بیماری گوش شناگر فراهم میشود.
گوش شما ممکن است قرمز، متورم یا دچار خارش شود و چرک و ترشحات مایع شفاف و بی بو از آن خارج شوند. در مرحله بعدی گوشها کیپ شده و تورم، مایعات و مواد زائد باعث انسداد جزئی مجرای گوش میشوند. بیمار حتی با افت شنوایی هم مواجه میشود. نهایتاً در صورت، گردن یا کنار سر شاهد دردهای شدیدی خواهید بود و مجرای گوشتان کاملاً مسدود خواهد شد.
این بیماری مسری نیست و منشا عفونت آن، باکتریایی است و در صورتی که درمان نشود، فرد مبتلا دچار کم شنوایی موقت، عفونت یا اوتیت مزمن گوش خارجی، سلولیت یا عفونت بافت عمقی در صورت زیاد بودن شدت بیماری میشود. برای جلوگیری از بیماری گوش شناگر، گوشهای خود را در بعد از حمام، حین و بعد از شنا خشک نگه دارید.
اگر به پزشک مراجعه کردید، پزشک احتمالاً برای درمان گوش درد و رفع بیماری، قطرههای آنتی بیوتیک گوش تجویز میکند. یا اینکه از یک دستگاه مکنده استفاده میکند تا ترشحات، جرمهای گوش و سایر مواد زائد را از گوش شما بردارد که به این عمل شست و شوی گوش (ear irrigation) گفته میشود.
عفونت گوش میانی یا اوتیت سروز (Middle Ear Infection)
شیپور استاش از قسمت میانی هر گوش تا پشت گلو امتداد دارد. این لوله مایعی را که در گوش میانی ساخته شده است، تخلیه میکند. اگر شیپور استاش مسدود شود، مایع میتواند جمع شود و ممکن است منجر به فشار پشت پرده گوش یا عفونت گوش میانی شود.
علائم گوش درد
گوش درد میتواند در اثر عفونت یا آسیب به گوش ایجاد شود. علائم این بیماری در بزرگسالان عبارتنداز:
- گوش درد
- اختلال شنوایی(hearing loss)
- تخلیه مایع از گوش
کودکان معمولاً میتوانند علائم اضافهتری نسبت به بزرگسالان داشته باشند، مانند:
- گوش درد
- کم شنوایی یا مشکل در پاسخ به صداها
- تب
- احساس پری در گوش
- مشکل در خوابیدن
- کشیدن گوش
- گریه کردن یا تحریک پذیری بیش از حد معمول
- سردرد
- از دست دادن اشتها
- از دست دادن تعادل
سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت سینوسی هم میتواند لولههای گوش میانی شما را مسدود کند. هنگامی که مایع در گوش میانی جمع میشود و عفونی میشود، باعث ایجاد اوتیت مدیا خواهد شد. اوتیت مدیا، اوتیت سروز (serous otitis) شایع ترین علت گوش درد در کودکان بخصوص در کودکان زیر ۴ سال است.
از علائم این بیماری در کودکان میتوان به تب، بی قراری و بی اشتهایی، ترشح چرک از گوش و… اشاره کرد. این علائم را جدی بگیرید چرا که یکی از عوارض شدید این بیماری پاره شدن پرده گوش بیمار خواهد بود. اگر پزشک فکر کند که عامل ایجاد عفونت در گوش یک باکتری است، ممکن است آنتی بیوتیک یا قطره برای درمان عفونت گوش میانی تجویز کند.
در غیر این صورت، ممکن است ترکیب آنتی هیستامین، ضد احتقان، ضد درد و استروئید بینی را توصیه کند. اگر درد شما بهبود نیافت یا برگشت، باید به پزشک اطلاع دهید. اگر درمان نشود، عفونت گوش میانی میتواند گسترش یابد یا باعث کاهش شنوایی شود.
علل و عوامل دیگر (Other Causes)
ممکن است حتی زمانی که منشا درد در جای دیگری از بدن شما باشد، مانند دندان درد، در گوش خود احساس درد کنید. این به این دلیل است که اعصاب صورت و گردن شما بسیار نزدیک به گوش داخلی شما میگذرد. پزشکان به این نوع دردی که در یک ناحیه شروع میشود اما در ناحیه دیگری احساس میشود، «درد ارجاعی» میگویند.
گوش درد ارجاعی هم یکی از علل شایع شکایت بیماران مراجعه کننده به درمانگاه گوش، حلق و بینی است. چون گوش درد در بزرگسالان کمتر به دلیل عفونت گوش است. دردی که در گوش احساس میکنید ممکن است از جای دیگری مانند دندانها، مفصل فک (مفصل گیجگاهی فکی) یا گلو باشد.
اگر گوش درد همراه با گلو درد شدید باشد، ممکن است عامل آن، عفونتی مانند التهاب لوزه یا فارنژیت باشد. در واقع، گوش درد اغلب بدترین علامت ابتلا به یکی از این شرایط است. آبسههای دندان، حفرهها و دندانهای آسیاب نهفته نیز میتوانند باعث گوش درد شوند. پزشک میتواند با ضربه زدن روی دندان یا لثهها تشخیص دهد که آیا دندانهای شما عامل گوش درد شما هستند یا خیر.
مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ مفصل متصل کننده فک شما به جمجمه است که در هر دو طرف صورت مستقیما زیر گوش شما قرار میگیرد. ممکن است در اثر دندان قروچه درد TMJ داشته باشید یا میتواند نشانهای از آرتریت یا التهاب مفصل باشد. درد در گوش یا صورت شما پس از جویدن، صحبت کردن یا خمیازه کشیدن ظاهر میشود. برای درمان آن میتوانید از داروهای مسکن استفاده کنید یا کمپرس گرم روی فک خود قرار دهید. سعی کنید دندانهای خود را به هم فشار ندهید. ممکن است استفاده از محافظ دهان هنگام خواب هم مفید باشد. برخی از علل گوش درد مانند تومورها یا عفونتها، از جمله سلولیت یا زونا میتواند جدی باشد.
درمان خانگی گوش درد
- برای کاهش درد، یک پارچه مرطوب سرد را به مدت ۲۰ دقیقه روی گوش خارجی قرار دهید.
- جویدن آدامس ممکن است به کاهش درد و فشار ناشی از عفونت گوش کمک کند. (آدامس میتواند خطر خفگی برای کودکان خردسال داشته باشد)
- استراحت در وضعیت عمودی به جای دراز کشیدن میتواند فشار را در گوش میانی کاهش دهد.
- تا زمانی که پرده گوش پاره نشده باشد، میتوان از قطرههای گوش بدون نسخه برای تسکین درد استفاده کرد.
- مسکنهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن میتوانند برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به گوش درد مفید باشند (لطفاً برای کاهش درد به هیچ وجه به کودکان آسپرین ندهید)
- به شیرخواران اجازه دهید تا شیشه شیر را بمکند یا با شیر مادر تغذیه کنند.
راه های جلوگیری از گوش درد
برای پیشگیری از گوش درد، سعی کنید:
- از کشیدن سیگار در نزدیکی کودکان خودداری کنید. دود سیگار عامل اصلی عفونت گوش در کودکان است.
- با فرو نکردن اشیا در گوش از عفونت گوش خارجی جلوگیری کنید.
- بعد از استحمام یا شنا، گوشها را به خوبی خشک کنید.
- اقدامات لازم را برای کنترل آلرژی انجام دهید. سعی کنید از محرکهای آلرژی خودداری کنید.
- برای کمک به کاهش عفونت گوش، اسپری بینی استروئیدی را امتحان کنید. اما از آنتی هیستامینها و ضد احتقانهای بدون نسخه و بدون تجویز پزشک خودداری کنید.
علل گوش درد را جدی بگیرید
توصیه میکنیم اگر کودک شما تب بالا، درد شدید دارد یا به نظر بیمارتر از حد معمول عفونت گوش است، اگر کودک شما علائم جدیدی مانند سرگیجه، سردرد، تورم اطراف گوش یا ضعف در عضلات صورت دارد یا درد شدید به طور ناگهانی متوقف میشود (این ممکن است نشانه پارگی پرده گوش باشد) یا اگر علائم (درد، تب یا تحریک پذیری) در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت بدتر میشوند یا بهبود نمییابند یا همراه با تب بالا یا گلودرد است، یا محل خارش یا تحریک روی پوست ایجاد میکند، فورا برای درمان و جلوگیری از عوارض شدید بعدی حتما به پزشک مراجعه کنید.