آلودگی هوا و بیماری‌های قلبی

بیماری‌های قلبی عروقی اصطلاحی کلی است برای توصیف شرایطی که روی سلامت قلب و عروق خونی تاثیر می‌گذارد. به طور کلی بیماری‌های قلبی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان به حساب می‌آید و البته در میان افراد بالای ۶۵ سال بیشتر به چشم می‌خورد. عواملی که بر بروز بیماری‌های قلبی تاثیر می‌گذارند عبارتند از: جنسیت مرد، سن بالا، افزایش فشار خون، کلسترول بالا، سیگار کشیدن و … همچنین قرار گفتن در معرض آلودگی هوا نیز می‌تواند در ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی نقش داشته باشد. در واقع آلودگی هوا می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های قلبی را تشدید کند. در این مقاله در مورد تاثیر آلودگی هوا بر قلب با شما صحبت خواهیم کرد.

در چه مکان‌هایی آلودگی هوا بیشتر است؟

تاثیر آلودگی هوا بر قلب را شرح دادیم. ذرات معلق موجود در هوا در تمام طول سال وجود دارند و روی کیفیت هوا به ویژه در شهرهای بزرگ تاثیر می‌گذارند. برخی از ذرات می‌توانند روزها تا هفته‌ها در جو باقی بمانند. از این رو آلودگی ذرات تولید شده در یک منطقه می‌تواند صدها یا هزاران کیلومتر را طی کند و بر کیفیت هوای مناطق دور تاثیر بگذارد. سطوح آلودگی ذرات موجود در هوا در شرایط زیر می‌تواند بالا باشد:

• نزدیک جاده‌های شلوغ در مناطق شهری و در مناطق صنعتی.
• در مکان‌هایی که آتش‌سوزی اتفاق افتاده و دود ناشی از اجاق‌های هیزمی، شومینه و .. وجود دارد.
• هنگامی‌که هوا آرام است، احتمال آلودگی هوا بیشتر می‌شود. در روزهای گرم و مرطوب وقتی هوا راکد است، غلظت ذرات آلوده افزایش می‌یابد. اما در روزهای بارانی و برفی احتمال آلودگی کمتر است.

تاثیر آلودگی هوا بر قلب چگونه است؟

در هوای آلوده ذرات معلقی به نام PM وجود دارند که از ذرات جامد یا مایعات موجود در هوا تشکیل شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن کوتاه مدت و طولانی مدت در معرض ذرات معلق پی ام با افزایش خطر حملات قلبی و سایر اشکال بیماری قلبی مرتبط است. وقتی در هوای آلوده تنفس می‌کنید آلاینده‌های هوا می‌توانند از طریق ریه و قلب به جریان خون راه یابند. در این صورت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی افزایش خواهد یافت. آلاینده‌های هوا می‌توانند با باریک و سفت کردن رگ‌های خونی به آنها آسیب رسانده و عاملی برای ریسک بروز حملات قلبی باشند.

آلودگی هوا می‌تواند منجر به تحریک سیستم سمپاتیک شده، تصلب شرایین و فشار خون را تشدید کند و در عملکرد قلب اختلال ایجاد نماید. یعنی مثلا باعث آریتمی قلبی می‌شود و احتمال سکته قلبی و نارسایی قلبی را افزایش می‌دهد.

بررسی تاثیر آلودگی هوا روی سکته قلبی

به ازای هر ۱۰ میکروگرم بر متر مربع از ذرات گرد و غبار و ذرات آلوده، احتمال بروز سکته قلبی ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد. در این حالت سکته قلبی ممکن است از یک ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده رخ دهد یا حتی حدود ۲ روز طول بکشد. افرادی که فشار خون دارند نیز نباید در معرض هوای آلوده قرار بگیرند زیرا آلودگی هوا فشار سیستولیک را افزایش داده و در این صورت اگر فرد مستعد باشد ممکن است در معرض سکته قلبی قرار بگیرد. فراموش نکنید که فشار خون بالا نیز از عوامل ایجاد سکته قلبی به شمار می‌آید.

علائم مشکلات قلبی بر اثر آلودگی هوا

تاثیر آلودگی هوا بر قلب ممکن است ۱ یا ۲ روز طول بکشد تا نشان داده شود. گاهی نیز تنها ساعاتی بعد از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده این تاثیر نمایان خواهد شد. این علائم دلالت بر این دارند که ممکن است فرد بعد از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده دچار عارضه قلبی شده باشد:

• سردرد و سرگیجه
• حالت تهوع
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• تپش قلب
• افزایش فشار خون

لزوم استفاده از تصفیه کننده هوا برای مبارزه با آلودگی هوا

همان‌طور که می‌دانید آلودگی هوا یکی از معضلات کلان‌شهرها به حساب می‌آید. شاید فکر کنید که اگر در روزهای آلوده از منزل خارج نشوید دیگر هیچ خطری سلامتی شما را تهدید نخواهد کرد. در صورتی که چنین نیست. گاهی آلاینده‌هایی که در داخل خانه وجود دارند حتی خطرناک‌تر از آلاینده‌های محیط بیرون به شمار می‌آیند. این آلاینده‌ها می‌توانند ناشی از ذرات معلق ناشی از پخت و پز، گازهای شیمیایی منتشر شده از محصولات چوبی و پلاستیکی و ذرات معلق آزاد شده توسط منسوجات باشند. به همین دلیل بهتر است در محیط داخل منزل و به طور کلی محیط‌های بسته از دستگاه تصفیه کننده هوا استفاده شود.

دستگاه‌های تصفیه کننده هوا می‌توانند آلودگی هوای داخل را کاهش دهند اما تمام ذرات آلوده موجود در هوا را نمی‌توانند حذف کنند. با این حال استفاده از آنها به همه افراد پیشنهاد می‌شود. تصفیه کننده هوا می‌تواند آلاینده‌های متصاعد از مواد شوینده، چسب‌ها، رنگ‌ها، خوش بوکننده‌ها، مصنوعات چوبی و وسایل تزئینی، بوها و … را جذب کرده و هوای محیط را پاکیزه کند. به ویژه اگر بیمار قلبی، کودک، زن باردار یا فرد سالمند در منزل دارید، بهتر است حتما از دستگاه تصفیه هوا استفاده نمایید.

مقابله با هوای آلوده برای بیماران قلبی

به افرادی که مستعد بیماری‌های قلبی هستند، برای مبارزه با آلودگی هوا توصیه‌های زیر می‌شود:

• بهترین اقدام این است که مبتلایان به بیماری‌های قلبی در روزهای آلوده اصلا از منزل خارج نشوند.
• بهتر است این افراد از ماسک‌های مخصوصی که جلوی ورود ذرات ریز به بدن را می‌گیرند، استفاده نمایند.
• بیماران قلبی بهتر است در منازلی زندگی کنند که پنجره‌های دوجداره داشته باشند.
• از باز گذاشتن پنجره‌ها باید اجتناب شود.
• از دستگاه تهویه هوا استفاده شود.
• توجه به رژیم غذایی سالم را نباید پشت گوش انداخت. کلیه افراد در روزهای آلوده بهتر است از آنتی اکسیدان‌های موجود در میوه و سبزیجات بیشتر استفاده کنند. مصرف روغن زیتون، دانه کتان، آووکادو، کلم بروکلی، گوجه فرنگی و کلیه سبزیجات برگ‌دار در روزهای آلوده توصیه می‌شود.

در صورتی که فرد در روزهای آلوده دچار علائم ابتلا به عارضه قلبی شود، فورا باید اورژانس را مطلع کرده و به پزشک مراجعه نمود.

کلام آخر

تاثیر آلودگی هوا بر قلب را در این مقاله مورد بررسی قرار دادیم. افرادی که مستعد بروز بیماری‌های قلبی هستند بهتر است در روزهای آلوده از منزل خارج نشوند. این افراد اگر در شهرهای بزرگی همچون تهران زندگی‌ می‌کنند بهتر است در فصولی که احتمال آلودگی هوا بیشتر است در شهرهای دیگری اقامت کنند. البته این امکان مسلما برای همه افراد وجود ندارد. بیماران قلبی بهتر است هرگز در نزدیکی کارخانجات و مراکز صنعتی اقامت نکنند زیرا در این مکان‌ها غلظت آلاینده‌های موجود در هوا بیشتر است. اگر علائم عارضه قلبی را در بیماران قلبی مشاهده کردید، بلافاصله اورژانس را خبر کنید تا از بروز حملات قلبی پیشگیری به عمل آید.