نقش و فواید امگا 3 برای بدن
مکملهای روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ بوده و فواید بسیاری برای سلامتی به همراه دارند. امگا ۳ از بروز بیماریهای قلبی پیشگیری میکند، سلامت پوست را بهبود میبخشد و حتی در تقویت سیستم ایمنی بدن نیز میتواند موثر واقع شود. اما چگونه؟ در این مقاله به بررسی ارتباط امگا ۳ و سیستم ایمنی بدن انسان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
امگا ۳ چیست؟
اسیدهای چرب امگا ۳ در غذاهایی مانند ماهی و بذر کتان به وفور یافت میشوند. همچنین در مکملهای غذایی نیز میتوانید آنها را بیابید. ۳ اسید چرب اصلی امگا ۳ عبارتند از:
- آلفا لینولنیک اسید یا ALA
- ایکوزاپنتانوئیک اسید یا EPA
- اسید دوکوزاهگزانوئیک یا DHA
در مورد فواید امگا 3 بر بدن انسان زیاد شنیدهایم. از تاثیر آن بر بهبود عملکرد مغز و سلامت، سیستم قلبی-عروقی گرفته تا بیماریهایی نظیر آسم و سرطان. این ماده یکی از انواع اسیدهای چرب ضروری برای بدن است که بدن قادر به تولید آن نیست، بنابراین نیاز بدن را میبایست از طریق تغذیه یا مصرف مکملهای آن تامین کرد. به گفته متخصصان امگا ٣ يک ضدالتهاب مطلوب است كه تاثير مثبتی بر سيستم اسكلتی عضلانی و كنترل التهاب ناشی از برخي بيماریها دارد.
ALA بیشتر در روغنهای گیاهی مانند روغن بذر کتان، سویا و روغن کانولا یافت میشود. اما DHA و EPA اغلب در ماهی و سایر فرآوردههای حیوانی وجود دارند. ALA یک اسید چربی ضروری است؛ به این معنا که بدن انسان نمیتواند آن را بسازد. بنابراین باید آن را از غذاها دریافت کنید. بدن انسان میتواند مقداری ALA را به EPA و سپس به DHA تبدیل کند؛ اما در مقادیر بسیار اندک. پس دریافت EPA و DHA از غذاها و مکمل های غذایی تنها راه افزایش سطح اسیدهای چرب امگا ۳ در بدن است.
امگا ۳ جزء مهمی از غشاهایی بوده که هر سلول بدن را احاطه کردهاند. سطح DHA به ویژه در شبکیه چشم، مغز و سلولهای اسپرم زیاد است.
فواید امگا 3 برای سیستم اسکلتی عضلانی بدن
بسیاری از بیماریهای انسان به نوعی با فرآیندهای التهابی در ارتباط است و یکی از فواید امگا 3 تنظیم فرآیندهای التهابی ایفا میکند. این اسید چرب بهعنوان یکی از موثرترین مواد طبیعی در کاهش التهاب شناخته میشود. امگا3 همچنین بهعنوان یک عامل مهم در تعدیل سیستم ایمنی شناخته شده و بنابراین در بهبود انواع بیماریهای خودایمنی نظیر روماتویید آرتریت کاربرد دارد.
مصرف مکملهای حاوی امگا 3 میتواند منجر به کاهش فعالیت بیماری و کاهش مصرف سایر داروهای مرتبط با این بیماری شود. ولی با وجود شواهد اندکی بر کاهش نسبی علایم مبتلایان به ساییدگی زانو، تاکنون تاثیر آن در پیشگیری و کاهش سرعت پیشرفت آرتروز زانو ثابت نشده است. هرچند که در مورد نقش امگا3 در کاهش درد بیماران مبتلا به فیبرومیالژی مطالعات کمی صورت گرفته اما این ترکیب یکی از انواع مکملهای غذایی پرمصرف در اینگونه افراد است.
علاوه بر کمبود امگا 3، تناسب مصرف و نسبت میزان امگا 3 به امگا 6 در بدن بسیار مهم است، همچنان که در بیماران دچار سندرم درد مزمن نشان داده شده که این نسبت کاهش یافته و دیده شده مصرف امگا 3 میتواند در کاهش علایم درد و خستگی آنها موثر باشد که مکانیسم احتمالی آن را کاهش تولید واسطههای دخیل در ایجاد التهاب میدانیم. جدا از عوامل و بیماریهای بیشماری که منجر به احساس خستگی میشوند، خستگی میتواند یکی از نشانههای کمبود امگا3 باشد که در کنار آن افراد از خشکی پوست و ریزش مو، اشکال در حافظه و تغییر خلق و خو شاکی هستند و تعدادی از این افراد هم به دلیل ضعف سیستم ایمنی همیشه احساس مریضی و سرماخوردگی دارند. مصرف امگا 3 در بیماران مبتلا به کمردرد و گردندرد نیز میتواند به میزان قابلتوجهی مصرف داروهای ضدالتهاب و مسکنها را کاهش دهد و در مواردی جایگزین مناسبی برای اینگونه داروها باشد.
نقش و فواید امگا ۳ برای بدن
پیش از آنکه به بررسی ارتباط امگا ۳ و سیستم ایمنی یا اثر امگا ۳ بر عملکرد سیستم ایمنی بپردازیم، برخی از فواید آن را به اختصار بیان میکنیم:
- بهبود سلامت قلب و کاهش احتمال سکته قلبی
- کمک به سلامت دوران بارداری و حفظ سلامت جنین
- جلوگیری از ابتلا به سرطان
- بهبود حافظه و کنترل بیماری آلزایمر
- کمک به رفع خشکی چشم
- موثر در بهبود آرتریت روماتوئید
امگا ۳ و سیستم ایمنی
آیا امگا ۳ باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود؟ در یک کلام باید گفت:بله؛ در رابطه با ارتباط امگا ۳ و سیستم ایمنی به موارد زیر دقت کنید:
خاصیت ضد التهابی امگا ۳
التهابها در صورت عدم درمان سلامت انسان را به خطر میاندازند. یکی از وظایف سیستم ایمنی بدن این است که دائما در حال مبارزه با التهابها و بیماریهایی باشد که به بدن آسیب میرسانند. یکی از ترکیبات مغذی لازم برای عملکرد صحیح سیستم ایمنی امگا سه است. omega 3 خاصیت ضد التهابی فوقالعادهای دارد. اسیدهای چرب امگا ۳ از سیستم ایمنی بدن حمایت کرده و با التهاب مزمن مبارزه میکنند. بنابراین میتوانند در جلوگیری از پیشرفت بیماریهایی مثل میگرن، آرتریت و پسوریازیس موثر باشند.
فواید امگا 3 برای ورزشکاران
یافته ها حاکی از این است که مصرف امگا 3 میزان خونرسانی به عضلات را در حین ورزش افزایش میدهد و از میزان کوفتگی عضلات در صدمات ورزشی و تورم ناشی از آن میکاهد. امگا 3 میتواند اثرات بعضی از داروها را افزایش یا کاهش دهد، بنابراین لازم است افراد در صورت مصرف هرگونه دارو بهخصوص داروهای رقیقکننده خون یا کنترلکننده قند خون جهت تطبیق مقدار داروهای مصرفی و نیز میزان و مدت مصرف امگا 3، حتما با پزشک خود مشورت کنند.
فواید امگا 3 برای کنترل التهاب
افراد مبتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی باید حتما ماهی را در برنامه غذایی خود بگنجانند، چرا که تحقیقات نشان میدهد یکی از فواید امگا 3 کنترل التهاب در نواحی مفاصل، اسکلت و عضلات است که در نتیجه دردهای مفاصل و عضلانی کاهش مییابد. از این رو تاکید میشود حتما در طول هفته دو تا سه بار ماهی مصرف شود. بسته به وزن، هر فردی میتواند در یک وعده غذایی 90 تا 150 گرم ماهی مصرف کند.
اگرچه امگا 3 در منابع گیاهی مثل خرفه، کلزا، روغن بذر کتان و روغن سویا وجود دارد، اما بدون تردید بهترین منبع اسید چرب امگا3، ماهی و غذاهای دریایی است. نتایج مطالعات نشان میدهد اسیدهای چرب امگا3 موجود در ماهی دارای اثرات ضدالتهابی مطلوبتری است. از این رو، رعايت يك رژيم غذايي صحيح ميتواند به مراتب دردهای مزمن بيماران را كاهش دهد و كيفيت زندگي آنها را بهبود بخشد.
برای تقویت سیستم ایمنی بدن چقدر امگا ۳ بخوریم؟
ارتباط امگا ۳ و سیستم ایمنی را برایتان شرح دادیم. دوز توصیه شده مصرف روزانه امگا ۳ برای زنان ۱.۱ گرم و برای مردان ۱.۶ گرم است. در ایران بسیاری از افراد به دلیل مصرف ناکافی غذاهای دریایی مبتلا به کمبود اسیدهای چرب امگا ۳ در بدن خود بوده و بسیاری از آنها حتی از آن بیاطلاع هستند.
ماهی منبع اصلی اسیدهای چرب امگا ۳ در رژیم غذایی انسان است. ۷۱ درصد از اسیدهای چرب امگا ۳ از ماهی و تنها ۳۶ درصد از آنها از غلات، دانهها و مغزها قابل دریافت هستند.
غنیترین منابع امگا ۳ در رژیم غذایی
برای ایجاد ارتباطی قویتر بین امگا ۳ و سیستم ایمنی یکی از موثرترین راهکارها این است که مستقیم به سراغ قرص امگا ۳ بروید. اما اگر از منابع زیر در رژیم غذایی خود به اندازه کافی استفاده میکنید و کمبود امگا ۳ ندارید، نیازی به خوردن مکمل امگا سه وجود ندارد. بهترین منابع امگا ۳ در رژیم غذایی عبارتند از:
- ماهیهایی مثل آنچوی، سالمون، خال مخالی، شاهماهی و ساردین.
- دانههایی همچون دانه کتان، چیا و سویا
- مغزهایی همچون گردو
- دیگر فرآوردههای دریایی مانند صدف و میگو
یک مکانیسم پیچیده استخوانسازی
برخی از مطالعات در انسان نشان میدهد که اسیدهای چرب بلند زنجیره مانند امگا3 میتواند استخوانسازی را افزایش دهد، افزایش توده استخوانی را در نوجوانان تحت تاثیر قرار دهد و کاهش استخوان را در کهنسالی کاهش دهد. با این حال، مکانیسمهای سلولی عملکرد اسیدهای چرب امگا3 پیچیده است و شامل ایجاد تغییرات متابولیتهای اسیدچرب مانند پروستاگلاندینها، رزولوینها و پروتکتورها است که مسیرهای مختلف سیگنالینگ، سیتوکینها و عوامل رشد را تحت تاثیر قرار میدهد؛ که البته در برخی جنبهها، هنوز اختلافنظر وجود دارد. اسیدهای چرب امگا3 بر گیرندههای هستهای که در سلولهای استخوانخوار یا استئوکلاست یافت میشود، اثر گذاشته و مانع جذب استخوان میشود.
امگا ۳ و سیستم ایمنی چه ارتباطی با هم دارند؟
اسیدهای چرب امگا ۳ خاصیت ضد التهابی فوقالعادهای داشته و به سیستم دفاعی بدن کمک میکنند تا در برابر عوامل مخرب خارجی مقاومت بیشتری از خود نشان دهند. همچنین امگا ۳ بخش مهمی از غشای سلولی به شمار آمده و از این طریق هم به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند. انواع قرص امگا ۳ خارجی و ایرانی را میتوانید از داروخانه آنلاین دهدارو تهیه نمایید.