دهدارو | خرید آنلاین از داروخانه به سادگی هر چه تمام
سازمان سه جانبه AMR متشکل از سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) و سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از 18 تا 24 نوامبر مصادف با 27 آبان تا 3 آذر هرسال را، هفته جهانی آگاهی از داروهای ضدمیکروبی نامگذاری کرده‌اند. ، داروهای ضد ویروس، داروهای ضد قارچ و ضد انگل، داروهای ضدمیکروبی محسوب می‌شوند.
موضوع هفته جهانی آگاهی ضد میکروبی (WAAW) سال 2021 “آگاهی را گسترش دهید، مقاومت را متوقف کنید” است. شعار اصلی این هفته نیز “ضد میکروبی‌ها: با احتیاط رفتار کنید” است.
یکی از پرمصرف‌ترین داروهای ضد میکروبی، آنتی بیوتیک است. اهمیت این داروها و آگاهی از مصارف و عوارض آنها، موضوع این نوشتار است. یکی از معضلات امروز جامعه پزشکی و سلامت، مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌هاست. بنابراین برای پیشگیری از هرگونه عوارض جانبی، تا پایان این مقاله همراه باشید.
آنتی بیوتیک چیست؟
آنتی بیوتیک‌ها داروهایی هستند که به توقف عفونت‌های ناشی از باکتری کمک می‌کنند. آنها این کار را با نابودی باکتری‌ها یا جلوگیری از کپی برداری یا تولید مثل آنها انجام می‌دهند.
کلمه آنتی بیوتیک به معنای “علیه زندگی” است. هر دارویی که میکروب‌های بدن شما را از بین ببرد از نظر فنی یک آنتی بیوتیک است. اما بیشتر مردم وقتی در مورد دارویی صحبت می‌کنند که برای کشتن باکتری‌ها به کار می‌رود، از این اصطلاح استفاده می‌کنند.
قبل از اینکه دانشمندان برای اولین بار آنتی بیوتیک‌ها را در دهه 1920 کشف کنند، بسیاری از افراد به دلیل عفونت‌های باکتریایی جزئی، مانند گلودرد استرپتوکوکی می‌مردند. جراحی نیز خطرناک‌تر بود. اما پس از عرضه آنتی‌بیوتیک‌ها در دهه ۱۹۴۰، امید به زندگی افزایش یافت، جراحی‌ها ایمن‌تر شدند و مردم توانستند از عفونت‌های کشنده‌ای جان سالم به در ببرند.
انواع آنتی بیوتیک‌ها
برخی از آنتی بیوتیک‌ها روی انواع مختلفی از باکتری‌ها کار می‌کنند. آنها “طیف گسترده” نامیده می‌شوند. برخی دیگر فقط باکتری‌های خاص را هدف قرار می‌دهند. آنها به عنوان “طیف باریک” شناخته می‌شوند.
صدها نوع مختلف آنتی بیوتیک وجود دارد، اما اکثر آنها را می‌توانیم به 6 گروه طبقه بندی کنیم.
- پنی سیلین‌ها (مانند پنی سیلین، آموکسی سیلین، کو-آموکسی کلاو، فلوکلوکساسیلین و فنوکسی متیل پنی سیلین): به طور گسترده برای درمان انواع عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های پوست، عفونت قفسه سینه و عفونت‌های دستگاه ادراری استفاده می‌شود.
- سفالوسپورین‌ها (مانند سفالکسین): برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌ها استفاده می‌شود، اما برخی از آنها برای درمان عفونت‌های جدی تر مانند سپتی سمی و مننژیت نیز موثر هستند.
- آمینوگلیکوزیدها (مانند جنتامایسین و توبرامایسین): معمولاً فقط در بیمارستان برای درمان بیماری‌های بسیار جدی مانند سپتی سمی استفاده می‌شوند، زیرا می‌توانند عوارض جانبی جدی از جمله از دست دادن شنوایی و آسیب کلیه ایجاد کنند. آنها معمولاً به صورت تزریقی تجویز می‌شوند، اما ممکن است به صورت قطره برای برخی از عفونت‌های گوش یا چشم تجویز شوند.
- تتراسایکلین‌ها (مانند تتراسایکلین، داکسی سایکلین و لایم سایکلین): می‌توانند برای درمان طیف وسیعی از عفونت‌ها استفاده شوند، اما معمولاً برای درمان آکنه و بیماری پوستی به نام روزاسه استفاده می‌شوند.
- ماکرولیدها (مانند آزیترومایسین، اریترومایسین و کلاریترومایسین): می‌توانند به ویژه برای درمان عفونت‌های ریه و قفسه سینه، به عنوان جایگزینی برای افراد مبتلا به آلرژی به پنی سیلین، یا برای درمان گونه‌های باکتریایی مقاوم به پنی سیلین مفید باشند.
- فلوروکینولون‌ها (مانند سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین): آنتی بیوتیک‌های طیف وسیعی هستند که زمانی برای درمان طیف وسیعی از عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های تنفسی و مجاری ادراری استفاده می‌شدند. این آنتی بیوتیک‌ها به دلیل خطر عوارض جانبی جدی، دیگر به طور معمول استفاده نمی‌شوند.
سایر آنتی بیوتیک‌ها شامل کلرامفنیکل (مورد استفاده برای عفونت‌های چشم و گوش)، اسید فوزیدیک (مورد استفاده برای عفونت‌های پوست و چشم) و نیتروفورانتوئین و تری متوپریم (مورد استفاده برای عفونت‌های دستگاه ادراری) هستند.
آنچه آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند و نمی‌توانند انجام دهند
بیشتر باکتری‌هایی که در بدن شما زندگی می‌کنند بی ضرر هستند. برخی حتی مفید نیز هستند. با این حال، باکتری‌ها می‌توانند تقریباً هر اندامی را آلوده کنند. خوشبختانه، آنتی بیوتیک‌ها معمولا می‌توانند کمک کنند.
انواع عفونت‌هایی که با آنتی بیوتیک قابل درمان هستند عبارتند از:
- برخی از عفونت‌های گوش و سینوس
- عفونت‌های دندانی
- عفونت‌های پوستی
- مننژیت (تورم مغز و نخاع)
- گلودرد استرپتوکوکی
- عفونت مثانه و کلیه
- پنومونی یا ذات‌الریه باکتریایی
- سیاه سرفه
- Clostridioides difficile
فقط عفونت‌های باکتریایی را می‌شود با آنتی بیوتیک از بین برد. سرماخوردگی، آنفولانزا، اکثر سرفه‌ها، برخی از عفونت‌های برونشیت، اکثر گلودردها و آنفولانزای معده همگی توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها برای درمان آنها کارایی ندارند. آنتی بیوتیک‌هایی مانند آزیترومایسین، در درمان کرونا یا کووید 19 هیچ تاثیری نخواهند داشت. از مصرف آن در این شرایط به طور جدی خودداری کنید.در این شرایط پزشک به شما می‌گوید که یا صبر کنید تا این بیماری‌ها برطرف شوند یا داروهای ضد ویروسی برای کمک به خلاص شدن از شر آنها تجویز کند.
همیشه مشخص نیست که عفونت پیش آمده، ویروسی است یا باکتریایی. گاهی اوقات پزشک قبل از تصمیم گیری برای درمان مورد نیاز، آزمایشاتی را انجام می‌دهد.
افرادی که در معرض خطر عفونت‌های باکتریایی هستند
آنتی بیوتیک‌ها همچنین ممکن است برای افرادی که در برابر اثرات مضر عفونت آسیب پذیرتر هستند توصیه شود. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افراد بالای 75 سال
- نوزادان کمتر از 72 ساعت که دارای عفونت باکتریایی هستند یا خطر ابتلا به آن بالاتر از حد متوسط است.
- افراد مبتلا به نارسایی قلبی
- افرادی که برای دیابت باید انسولین مصرف کنند
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند مبتلایان به HIV یا به عنوان یک عارضه جانبی درمان های خاص، مانند شیمی درمانی
آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت
آنتی بیوتیک‌ها گاهی اوقات به عنوان یک اقدام احتیاطی برای پیشگیری و نه درمان عفونت تجویز می‌شوند. این پروفیلاکسی آنتی بیوتیکی نامیده می‌شود. مواردی که در آن آنتی بیوتیک به عنوان یک درمان پیشگیرانه تجویز می‌شود عبارتند از:
- عمل جراحی
- پس از گزش یا زخمی که ممکن است عفونی شود
- اگر مشکل سلامتی دارید به این معنی است که شما در معرض خطر بالاتر عفونت هستید، مثلاً اگر طحال خود را برداشته‌اید یا در حال انجام شیمی درمانی هستید.
اثرات جانبی آنتی بیوتیک‌ها
از آنجایی که روده شما مملو از باکتری است – هم خوب و هم بد – آنتی بیوتیک‌ها اغلب بر سیستم گوارش شما تأثیر می‌گذارند در حالی که در حال درمان عفونت هستند. عوارض جانبی رایج عبارتند از:
- استفراغ
- حالت تهوع
- اسهال
- نفخ یا سوء هاضمه
- درد شکم
- از دست دادن اشتها
گاهی اوقات، ممکن است علائم دیگری داشته باشید، مانند:
- کهیر: بثورات پوستی برجسته و خارش دار
- سرفه کردن
- خس خس سینه
- تنگی نفس
این علائم می‌تواند به این معنی باشد که شما به آنتی بیوتیک خود حساسیت دارید، بنابراین اگر آنها را دارید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید، آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث شوند که این قرص‌ها به همان خوبی که باید عمل نکنند. بنابراین با پزشک خود در مورد اینکه آیا روش‌های جایگزین کنترل بارداری ممکن است ایده خوبی باشد، صحبت کنید. زنان همچنین می‌توانند در حین مصرف آنتی بیوتیک به عفونت‌های قارچی واژن مبتلا شوند. علائم شامل خارش، سوزش، ترشحات غیر طبیعی واژن و درد در هنگام رابطه جنسی است. این مشکل با یک کرم ضد قارچ درمان می‌شود.
مقاومت آنتی بیوتیکی
زمانی که آنتی بیوتیک‌ها با دقت و ایمن استفاده شوند، یک ابزار قدرتمند برای مبارزه با میکروب‌ها هستند. اما تا نیمی از مصرف آنتی بیوتیک‌ها ضروری نیست. استفاده بیش از حد منجر به مقاومت آنتی باکتریال شده است. باکتری‌ها با گذشت زمان سازگار می‌شوند و به “سوپر باکتری‌ها” یا “ابر میکروب‌ها” تبدیل می‌شوند. آنها طوری تغییر می‌کنند که آنتی بیوتیک‌ها دیگر روی آنها اثر نمی‌کنند. آنها تهدید بزرگی هستند، زیرا هیچ دارویی برای کشتن آنها وجود ندارد.
بهترین راه برای کمک به کند کردن گسترش باکتری‌های فوق‌العاده، هوشمندی در تجویز و استفاده آنتی‌بیوتیک‌ها است. برای جلوگیری از ایجاد این مقاومت، موارد زیر را رعایت کنید:
- اگر به پزشک گفت که به آنها نیاز ندارید، به او اعتماد کنید.
- آنها را برای عفونت ویروسی مصرف نکنید.
- فقط مواردی را که پزشک برای شما تجویز کرده است مصرف کنید.
- آنها را مطابق دستور بگیرید.
- دوزها را نادیده نگیرید.
- آنها را برای تمام روزهایی که پزشک شما تجویز کرده مصرف کنید.
- آنها را برای بعد ذخیره نکنید.
تداخل دارویی آنتی بیوتیک‌ها
افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند نباید بدون مشورت با پزشک از سایر داروها یا داروهای گیاهی استفاده کنند. برخی از داروهای OTC نیز ممکن است با آنتی بیوتیک‌ها تداخل داشته باشند. برخی از پزشکان پیشنهاد می‌کنند که آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند اثربخشی داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش دهند. با این حال، تحقیقات به طور کلی این را تایید نمی کند.
با این وجود، افرادی که اسهال و استفراغ را تجربه می‌کنند یا در طول بیماری به دلیل ناراحتی معده از داروهای ضد بارداری خوراکی خود استفاده نمی‌کنند ممکن است متوجه شوند که اثربخشی آن کاهش می یابد.
در این شرایط، اقدامات احتیاطی اضافی برای جلوگیری از بارداری انجام دهید.
نکاتی در مورد باکتری‌ها
باکتری‌ها موجودات تک سلولی هستند که تقریباً در همه جا وجود دارند: در زمین، در اقیانوس، روی دست‌ها و در روده شما. در حالی که برخی مضر هستند، اکثر آنها مضر نیستند و برخی حتی برای سلامت انسان مفید هستند. در بسیاری از موارد، انسان‌ها در همزیستی با باکتری‌ها هستند و حتی بدون اینکه بدانند رابطه‌ای دوجانبه سودمند دارند.
باکتری‌ها موجودات تک سلولی با ساختار داخلی منحصر به فرد هستند. انسان و سایر موجودات چند سلولی یوکاریوت هستند، به این معنی که سلول‌های ما دارای هسته‌های مجزایی هستند که با یک غشاء متصل هستند. باکتری‌ها پروکاریوت هستند، به این معنی که هسته سازمان یافته یا هیچ اندامک متصل به غشاء دیگری ندارند.
انواع
انواع مختلفی از باکتری‌ها وجود دارد. یکی از راه‌های طبقه بندی آنها بر اساس شکل است. سه شکل اساسی وجود دارد:
- کروی: باکتری‌هایی که به شکل توپ هستند کوکی نامیده می‌شوند و یک باکتری منفرد کوکوس است. به عنوان مثال می توان به گروه استرپتوکوک، مسئول “گلودرد استرپتوکوکی” اشاره کرد.
- میله‌ای شکل: به باسیل‌ها (باسیل منفرد) معروف هستند. برخی از باکتری‌های میله ای شکل منحنی هستند. اینها به عنوان ویبریو شناخته می‌شوند. نمونه هایی از باکتری‌های میله ای شکل شامل باسیلوس آنتراسیس ( anthracis) یا سیاه زخم است.
- مارپیچ: اینها به عنوان اسپیرلا (اسپیریلوس منفرد) شناخته می‌شوند. اگر سیم پیچ آنها خیلی سفت باشد به آنها اسپیروکت می گویند. لپتوسپیروز، بیماری لایم و سیفلیس توسط باکتری‌هایی به این شکل ایجاد می‌شوند.
خطرات
برخی از انواع باکتری‌ها، مانند وبا، دیفتری، اسهال خونی، طاعون بوبونیک، ذات الریه، سل (TB)، حصبه و بسیاری موارد دیگر، می‌توانند باعث بیماری در انسان شوند.
اگر بدن انسان در معرض باکتری‌هایی قرار گیرد که بدن آنها را مفید تشخیص ندهد، سیستم ایمنی به آنها حمله خواهد کرد. این واکنش می‌تواند منجر به علائم تورم و التهاب شود که مثلاً در یک زخم عفونی مشاهده می‌کنیم.
